Замонга ҳамнафас шоир

Йигит термулади қизнинг кўзига,
Киприк сузилиши, майин табассум...
Бу ерда йигитнинг қайси нуқтага қараши (“кўзига”), қандай қараши (“термулади”), қизнинг ўзини тутиши ва ҳолати (“киприк сузилиши, майин табассум”) жуда аниқ. Шунинг учун ҳам Ғафур Ғулом маҳоратини ўрганган адабиётшунос Нуриддин Шукуров бу мисраларда “йигитнинг қизга бўлган оташин муҳаббати ва бу муҳаббатдан мамнун бўлган қизнинг бутун латофати аниқ сезилиб туради”, деб баҳолаган эди.
Шундай қилиб, Ғафур Ғулом асарларида тасвир аниқлиги ўзига хослик касб этади. Бу аниқлик тилнинг фонетик-лексик, граматик-услубий воситаларини танлашда ҳам, сифатлаш, истиора, ўхшатиш, муболаға каби бадиий тасвир воситаларини қўллашда ҳам кўзга аниқ ташланиб туради. Улар орқали шоир бадиий тил воситалари чегарасини кенгайтиради.
Ғафур Ғулом поэтик маҳоратининг ўзига хослиги яна шунда кўринадики, у тасвирийлик, образлиликни кучайтиришда миллий-маиший турлари деталларидан, миллий психика, урф-одат ва маросимларнинг кўринишларидан фойдаланади, улар билан тасвирланаётган объект ўртасидаги боғланиш, яқинлик, ўхшашлик, зиддият ва бошқа муносабатларни топади, шу асосда таъсирчан тасвирлар яратади.
Умуман, атоқли шоир сўз ва ифодаларнинг янги қатламларини адабий тил доирасига тортди, ўзбек поэтик тилини ишлаш ва юксалтиришга баракали ҳисса қўшди.
Низомий номидаги ТДПУ Термиз филиали доценти, филология фанлари номзоди Болта Ёриев, ТерДУ ўқитувчиси Лобар Мухтороваларнинг
“Замонга ҳамнафас шоир” мавзусидаги мақоласига
ТАҚРИЗ
Мақолада Ғафур Ғуломнинг оташнафас, жўшқин ижодкор бўлганлиги, ижодий фаолияти кенг қамровли, мавзу доираси ранг-баранглиги, шоирнинг ижодда ҳам, ижтимоий ҳаётда ҳам фаол бўлганлиги тўғри очиб берилган. Мақола”Халқлар дўстлиги куйчиси”,” Хатларда шоир сиймоси”,”Сўз сеҳри”,
“Бадиий матнда аниқлик мезони” каби қисмларга ажратилиб уларда шоирнинг маҳорати, асарларининг ғоявий-бадиий юксаклиги илмий таҳлилга олинган.Масалан, шоирнинг халқлар дўстлигини улуғлаши ўзбек,тожик, қозоқ,туркман, қирғиз, белорус,хитой ва бошқа халқларнинг тарихий, қадимий дўстона алоқалари ҳақидаги шеър-у мақолаларида жўшқинлик билан ифода этганлиги, бу халқларнинг улуғ донишмандларига ҳурмат бажо келтирилишида кўриниши таҳлиллар орқали очиб берилган.
Мақолада Ғафур Ғуломнинг мавзуни кўтаринки руҳда куйлаши, халқ тили воситаларидан моҳирона фойдаланиши,уларда беғубор қалби акс этиши таҳлилга олинган.
Мақолани илмий тўпламда чор этиш фойдалидир.
Аҳмед Рахматуллаев, Низомий номидаги ТДПУ Термиз филиали Бошланғич таълим методикаси кафедраси мудири, педагогика фанлари номзоди.