Замонга ҳамнафас шоир

Тилими тилимни минг тилим қилган
Қирқмалар боғлади юкин қовғага.
Аввало, бу ерда “тилим” сўзи ўзининг омонимлик маънолари билан қизиқиш уйғотади. Сўнгра ана шу ширинлигидан тилни ёрадиган қовуннинг (“қирқма”) ва унинг қишда сақланиши билан боғлиқ воситанинг (“қовға”) номлари аниқ келтирилган. Қирқма қишга сақланадиган кечпишар, пўсти қалин қовун нави, қовға эса ичи ковак ва юмшоқ, бардига ўхшаш узун бўлиб ўсадиган кўп йиллик ўсимлик. Одатда бўйинча ясаш, қовун осиб қўйиб сақлаш учун ишлатилади.
“Куз келди” шеърида ҳам шинни, шарбатлар қайнатилиши тасвирида қозон сўзи ана шундай аниқликда келади (“Дошларда қайнаган шиннининг ҳиди”).
Бошқа бир ўринларда матоларнинг номлари аниқликда келтирилиб, бадиий матн руҳига халқчиллик, миллийлик бахш этилади. Масалан:
Яна юриб кетади саккиз тепки атлас,
Чивиқ беқасамларнинг олағовур бозори.
Аниқ отларнинг бадиий матндаги ғоявий-бадиий ва эстетик қиммати бениҳоя каттадир. Ғафур Ғулом уларнинг халқ тилида қўлланиши, маъно ифодалаш жиҳатларига эътибор беради. Улардан фойдаланиб, воқеликнинг янги-янги томонларини акс эттиради. Бунда сўз аниқлигига диққатни қаратади. Аниқлик эса нутқнинг бошқа сифатларини, чунончи, унинг мантиқийлиги, таъсирчанлиги, услубий мувофиқлигини таъминлашга хизмат қилади.
Дарҳақиқат, Ғафур Ғулом асарлари тилида аниқлик мезони ибрат бўларли даражада ёрқин ифода топгандир. Масалан, “Гулхона” шеърида атиргул, садарайҳон, жамбил, хина, итоғиз, бўтакўз, гултожихўроз, гулбеор, чиннигул, чўпкачидар, отқулоқ, ўсма, ош кўки, печак каби гул ва кўкатлар номи келтириладики, улар тасвир тиниқлигини ва маъно аниқлигини ифодалайди. Шунингдек, “Бизнинг уйга қўниб ўтинг, дўстларим” шеърида ҳам гул, кўрпа-тўшак, қариндошчилик, мева, полиз маҳсулотлари, гўшти мазали парранда-қушлар, нон турлари, егулик-ичикиликларнинг турли-туман номлари келтирилган. Булар, биринчидан, маъно аниқлигини белгилайди, иккинчидан, тасвирга миллий колорит беради, учинчидан, бу тасвирлар ҳаётийлик касб этади, чунки қўлланган номлар ўзбекона турмуш воқеалари билан боғлиқдир.
Бундай тасвирда аниқлик хусусиятини шоир синчковлиги ва халқ тили билимдони эканлигини кўрсатади. Буни “Вақт” шеъридан келтирилган қуйидаги парчада ҳам кўришимиз мумкин: