Замонга ҳамнафас шоир

Юрагимнинг “Гулсара”си бўлган санъатим...
Минг Зебонинг, минг Қумрининг худди ўзисан,
Ҳалимаси ҳам Сораси бўлган санъатим...
дея ўзбек санъати улуғланади. Ана шу улуғловчи фахр-ифтихор туйғуларини ифодалашда бадиий матнда қўлланган атоқли отлар муҳим услубий аҳамият касб этган ва довруғ топган драманинг номи, шоир “Юрагимнинг “Гулсара”си бўлган деб таъриф этар экан, асарнинг ўзбек томошабинлари қалбидан муносиб ўрин олганига ишора этади. Зебо, Қумрилар асар қаҳрамонлари номи бўлса, Ҳалима, Сора исмлари атоқли санъаткорларнинг номи. Санъатимизнинг тимсолига айланган бу сиймолар номининг ўзиёқ ўзбек миллий санъатининг довруғи ҳақида хулоса чиқариш имконини беради.
Шоир баъзан салбий маънодаги сўзни ижобий маънода қўллайди. Масалан, юқорида эслатганимиз шеърида ўзбек санъатининг “дағдағаси дунёларча бор” дейди. Бу ерда “дағдаға” сўзи “довруқ”, “обрў”, “шуҳрат” маъноларида қўлланилган ва нотабиийлик ҳосил қилмаган.
Баъзан шоир шундай тасвирлар келтирадики, унда муқоясадаги нарсалар маъноси кичрайтирилаётганга ўхшайди, аммо маъно кенгайиши ҳосил қилинади. Масалан:
Ҳеч қачон ит боши турмас табоқда,
Ит хушнуд овчига қилган хизматда...
Бир итга икки ит берган мададдан
На табоқда из қолур ва на тарихда.
“Мадрид қўшиқлари” шеъридан олинган ушбу парчада ўзбек халқининг “Итнинг боши тилла товоқда турмас” деган мақоли асосида мулоҳаза юритилган. Бу мақол “Ит иззатини билмас” деган мақолнинг иккинчи бир вариантидир. Бу парчада ит сўзи метафаралашган, унда Франко, Муссолини, Гитлер каби тарихий шахслар назарда тутилган. Матнда итнинг боши товоқда турмагани каби, бу шахслар ҳам инсоният олдидаги ёвузликлари учун, тарихда изсиз кетадилар деган фикр ифода этилган.
Баъзан халқ тилига хос грамматик шакллар асарнинг ғоявий-бадиий жиҳатдан халқчиллигини таъминлашга хизмат қилади. Масалан:

Шундай алдаб бой Кўканни ишга сопти,
Кўкан “бўнак олмайми” деб ўйга қопти.

Бу ерда “ишга сопти”, “ўйга қопти” иборалари халқ тилига хос шаклда фонетик ўзгариш (элизия) билан қўлланган.

Баъзан сўзларнинг тасодифий ўхшашлиги, пичинг, киноя ва ҳажв учун хизмат қилади. Бунинг бир кўринишини биз “Кўкан” достонида учратамиз. Асарда тасвир этилишича, Кўканнинг отаси вафотидан олдин бирор маслаҳат бўлса, имомни бил деб насиҳат қилган. Шунинг учун Кўкан бир гал имомга маслаҳатга боради. У эса шундай дейди:

“Вассамои ватториқи” Қуръонда бор,