Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

 “ 
Musoning qavmi undan keyin taqinchoqlaridan (bo‟lgan) bo‟kiradigan buzoq jasadini 
(hudo) tutdilar. Uning ularga gapirmasligini va ularni hidoyat qilmasligini 
bilmadilarmi?!...” ( A‟rof 148 )
46
. 
Mana bu o‘rinda Banu Isroilning yo‘ldan ozib o‘zlari 
yasagan buzoqni o‘zlariga hudo tutib olish haqidagi oyatda buzoqqa nisbatan jasad so‘zi 
ishlatilgan. Va yana boshqa oyatda
“Batahqiq, Biz Sulaymonni sinadik. Uning kursisiga 
44
ص ،ًناسنلإا لاصتلاا ،بوقرع وبأ
52
45
ت( بوقعٌ نب محمد ،يدابأ زورٌفلا
716
،ركفلا راد:تورٌب ،طٌحملا سوماقلا : )ـه
1871
ص،
1612
46
“Tafsiri Hilol”, Muhammadsodiq Muhammadyusuf
“Sharq” nashriyot-matbaasi.Toshkent.2001

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
507 
jasadni tashladik. So‟ngra u tavba qildi” (Sod 34)
47
. 
Ushbu oyatda ham jasad so‘zi vorid 
bo‘ldi. Endi, jism so‘zi kelgan ba‘zi oyatlarni zikr qilamiz. 
“…U:”Albatta, uni Allohning 
O‟zi sizlarga tanladi v ilmda, jismda kengligini ziyoda qildi. Alloh podshohligini kimga 
hoxlasa o‟shanga beradi. Va Alloh keng qamrovli va biluvchidir” ( Baqara 247)
48
. 
Ushbu 
oyatda qavmga Tolutni podshoh qilish amri habari zikrida Tolutni jismda keng deb vasf 
qilinyapti. Xulosa o‘rinda shuni aytish joizki, arab tilidagi tana tili istilohiga ِذَظَجْنا ُخَغُن
birikmasidn ko‘ra ْ ِىْظ ِجْنا ُخَغُن birikmasi avloroq bo‘ladi. Sababi, tana tili ifodalari tirik 
insonlarda bo‘ladi. Lekin, shunday bo‘lsada ko‘plab aynan shu mavzuga doir ilmiy ishlar, 
asarlar
ِذَظَجْنا ُخَغُن birikmasidan keng foydalanadi. 
Tana tiliga nazar solgan inson bu ilmni zamonaviy ilmlardan deb hisoblaydi. Alan Piez 
o‘tgan asrning 70-yillarida Julius Fast tana tili haqida kitob nashr qilguniga qadar ham bu 
ilm o‘zining ilmiy shaklda o‘rganilmaganini eslaydi
49
. Ammo, daqiq kuzatuvchi arablar 
ushbu ilmning o‘rganilishida va uning rivojlanishida o‘zlarining ―Farosat ilmi‖ deb 
nomlangan ilmlari zamirida katta ta‘sir o‘tkazganlarini e‘tirof etadi. Arab ulamolari nazdida 
farosat ilmi ―tashqi holatlar ila botiniy holatlar ifodasi‖ deb e‘tirof etilgan
50
. Arab 
olimlaridan ko‘plari farosat ilmi borasida kitob ta‘lif qilganlar. Masalan, Ibn Sino, Ibn 
Rushd, Shofi‘iy va Roziylarni eslash mumkin. Roziy ― Farosating insonlar huddi ochiq 
kitobdek tabiatlari va axloqlarini bilishing uchun yo‘ldir‖ nomli asar yozgan. Va, yana bu 
ilm doirasida bitilgan eng mashhur asarlardan biri Abu Abdulloh Shamsiddin Muhammad 
ibn Abiy Tolib Al Ansoriyning ― Farosat ilmidagi siyosat ― nomli asaridir
51
.