Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

 ِلا ٍَِع يَِ ْرِبْخَأَف :َلاَق
. َكا َرَي ََُِّّإَف ُِاَرَت ٍُْكَت ْىَن ٌِْإَف ،ُِاَرَت َكَََّأَك َالله َدُبْعَت ٌَْأ :َلاَق .ٌِاَسْح
 
―Ehson ‒ Robbingga xuddi uni ko‗rib turgandek ibodat qilishingdir. Agar sen uni 
ko‗rmagan taqdiringda ham, u seni ko‗rib turadi‖, deyiladi.Mana ehsonning ta‘rifi.Soddaroq 
qilib aytadigan bo‗lsak, har qanday xayrli amalni, ibodatlarni qilayotgan banda ―Robbim 
meni ko‗rib turibdi‖,degan tasavvur bilan qilishi va u Zotning ko‗rib turganiga iymon 
keltirib,buni his etishga harakat qilishi kerak. G‗azzoliy ehson atamasini ―adl-adolat‖ so‗zi 
bilan birga qo‗llaganki, bular birgalikda ―adolat va vijdon‖ mazmunini kasb etgan. 
Afsuski, hayotda ehson deganda biron bir kishi vafotidan so‗ng yetti, yigirma, qirq 
yoki yil kabi ma‘raka qilib, odamlarga dasturxon yozib taom tortishni tushunib qolganmiz. 
Aslida, har bir ibodatni, xayrli amalni Alloh ko‗rib turgandek , ya‘ni ixlos bilan bajarish 
ehson deyiladi. Turli xil qiyinchiliklarga sabr qilish ham ehsondir. Bizga eng yaqin 
insonlarimizning vafoti haqidagi xabar kelganda, bu xabarni ilk ondayoq sabr-toqat bilan 
kutib olsak, mana shu haqiqiy sabr ‒ ehson bo‗ladi. Mo‗min-musulmon kishidek ota-onasini 
ko‗p eslaydigan, ularning haqlariga duo qiladigan kishi yo‗q. Chunki u har namozining 
oxirida ota-onasi haqqiga duo qilib, ularni yaxshilik bilan eslaydi, Alloh taolodan 
gunohlarini mag‗firat etishini so‗raydi. U faqat elga dasturxon yozib, ehson qilish bilangina 
ota-onasining haqqini ado etdim,deb o‗ylamaydi, shu bilangina kifoyalanib qolmaydi. Bu 
haqda Baqara surasida quyidagicha zikr qilinadi: 
ٍربَصََأ ٍِۡي ًٍٍَِِه ََّّٰظهِن بَي َو ۗۥُهًَُهۡعٌَ َ َّللَّٱ ٌَِّئَف ٖرۡذََّ ٍِّي ىُر ۡرَذََ ۡوَأ ٍخَمَفََّ ٍِّي ىُزۡمَفََأ ٓبَي َو﴿
ٕ٧ٓ
ٌِإ َو ًََِۖه بًَِّعَُِف ِذََّٰلَذَّصنٱ ْاوُذۡجُر ٌِإ
ُكَُع ُزِّفَكٌُ َو ۡۚۡىُكَّن ٞز ٍَۡخ َىُهَف َءٓا َزَمُفۡنٱ بَهىُر ۡؤُر َو بَهىُف ۡخُر
ٍَِّط ٍِّي ى
ٞزٍِجَخ ٌَىُهًَ ۡعَر بًَِث ُ َّللَّٱ َو ۗۡىُكِرب
ٕ٧ٔ
َ َّللَّٱ ٍَِّكََّٰن َو ۡىُهَّٰىَذُه َك ٍَۡهَع َض ٍَّۡن۞
52
Riyod Mahmud Jobir Qosimiy Ihsan fiy dovul Qur‘on al-kariym vas-sunnat Sudan:Ummu Darmon Islom universiteti 
-B.14. 

---