Mavzu: YULDUZLAR. QUYOSH
Reja:
1. Yulduzli osmon🌠
2.Quyosh – eng yaqin yulduz🌞
3.Quyosh – Yerdagi hayot manbayidir☀️
Yulduzli osmon
Tunlari osmonda son-sanoqsiz yulduzlar ko‘rinadi. Yulduzlar bizga mitti bo‘lib ko‘rinsa-da, aslida ularning har biri juda ulkan. Yulduz bizdan nihoyatda olisda olovdek yonib turgan shar shaklidagi ulkan osmon jismidir. Yulduzlarning bizdan qanday uzoqlikda ekanligini tasavvur qilib ko‘raylik. Ulardan tarqalayotgan nurlar 1 sekundda 300 000 km masofani bosib o‘tadi. Nurning tezligi shunday katta bo‘lsa ham, eng yaqin yulduzning nuri bizga 4 yilda yetib keladi. Ko‘rinib turgan ba’zi yulduzlar nuri bizga yetib kelishi uchun esa 100 yildan ortiq vaqt ketadi.
Agar diqqat bilan kuzatgan bo‘lsangiz, yulduzlar rang-barangdir. Ayrim yulduzlar oqish yoki ko‘kimtir. Ular eng qaynoq yulduzlar hisoblanadi. Bunday yulduzlar sirtidagi harorat +10 000°C dan +100 000°C gachadir.
Yulduzlar orasida sarg‘ishlari ham bor. Ular sirtidagi harorat +3 000°C dan +10000°C gacha bo‘ladi. Ayrim yulduzlar qizg‘ish tusda bo‘ladi. Bunday yulduzlar sirtidagi harorat +2 000°C dan +3 000°C gacha bo‘ladi. Bulutsiz tunda 3 000 taga yaqin yulduzni ko‘ra olishimiz mumkin. Ko‘ri na di ganyulduzlar ortida ham son sanoqsiz yulduzlar mavjud.
Olimlar azaldan yulduzlarni o‘rganishga qiziqqanlar. Jumladan, buyuk alloma Mirzo Ulug‘bek (1394–1449) yulduzlarni o‘rganish uchun Samarqandda maxsus inshoot – rasadxona qurdirgan.
Quyosh har kuni erta tongda Yer sirtining bir tomonidan chiqib, kun bo‘yi osmonda harakat qiladi. Kechga borib, u Yer sirtining boshqa bir tomoniga botadi. Go‘yoki, Yer shari bir joyda turadi-yu, Quyosh Yer atrofi da aylanadi. Aslida Quyosh Yerga nisbatan bir joyda turadi. Yer esa Quyosh atrofi da aylanadi.
Quyosh tunlari yog‘du sochib turgan osmondagi yulduzlardan biridir. Yulduz lar qanday holatda bo‘lsa, Quyosh ham shunday holatda bo‘ladi Quyosh sarg‘ish rangli o‘rtacha kattalik dagi yulduz hisoblanadi
Quyosh – eng yaqin yulduz
Quyosh – Yerga eng yaqin bo‘lgan yulduzdir.
Quyoshning yadrosida, ya’ni markazida harorat
+14 000 000°C dan yuqoridir. Sirti tomon harorati
pasayib boradi. Quyosh sirtidagi harorat +6 000°C
atrofi da bo‘ladi.
Quyosh – Yerga eng yaqin bo‘lgan yulduzdir.
Quyoshning yadrosida, ya’ni markazida harorat
+14 000 000°C dan yuqoridir. Sirti tomon harorati
pasayib boradi. Quyosh sirtidagi harorat +6 000°C
atrofi da bo‘ladi.
Quyosh – Yerdagi hayot manbayidir
Quyosh bepoyon olamga tinimsiz yorug‘lik tarqatib
turadi. Bu yorug‘likning bir qismigina Yerga keladi.
Yerdagi butun tirik tabiat – o‘simlik va hayvonlar, shuningdek, odamzod Quyosh yorug‘ligi tufayli mavjuddir.
Faraz qilaylik, Quyosh birdaniga g‘oyib bo‘lib qoldi.
U holda Yerda qanday o‘zgarishlar yuz berishi mumkin? Avvalo, hamma yoqni tim qorong‘ilik qamrab
oladi. Osmondagi Oyning yorug‘ligi ham yo‘qoladi.
Chunki Oy o‘zidan yorug‘lik chiqarmaydi, u Quyosh
nurini ko‘zgu kabi bizga qaytaradi, xolos. Quyoshning
yorug‘ligisiz Yer yuzi tez sovib ketardi. Hamma yoq
qor-muzliklar bilan qoplanar edi. Daryo va ariqlardagi,
hattoki, vodoprovoddagi suvlar ham to‘xtab qolar edi.
Etiboringiz uchun rahmat!🌞⭐🌟🌠
Do'stlaringiz bilan baham: |