Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР: 
 
1.
 
―Санъат‖ журнали; 
2.
 
―Мозийдан садо‖ журнали; 
3.
 
Ижтимоий тармоқлар; 

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
389 
“АСР БИЛАН ЁНМА-ЁН ЁҲУД:
МИЛЛИЙ СОЗЛАР ОТАСИ” 
 
Ҳимматова Феруза 
Республика мусиқа ва саньат коллежи 
Аньанавий чолғу ижрочилиги бўлими ўқитувчиси 
 
Аннотация: 
Мустақиллик 
йилларида 
санъат, 
маданият, 
миллий 
қадриятларимиз, урф-одатларимиз яна тикланди. Шу ўринда айтиш жоизки, мусиқа 
маданиятининг пойдевори соз ва созгарлик тарихи, унинг ривожи йўлида ҳам бир 
қанча ишлар амалга оширилди. Ушбу мақолада миллий созгарлик саньатимизнинг 
етук намоѐндаси, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби Уста Усмон 
Зуфаров ижодий фаолияти ѐритилади. 
Калит сўзлар: 
Уста Усмон Зуфаров, уста Тошбой, созгарлик, Айритом, 
Панжикент, Холчаѐн, уста Тўхтамурод Зуфаров, Муҳаммад Сиддиқ Зуфаров, Анвар 
Зуфаров, карнай, сурнай, ноғора, чилдирма, қўшнай, най, ғижжак, чанг, рубоб, уд, 
дутор, танбур, сато, Бахтиѐр Алимов, Абдуқодир Алимов, Ҳабибулло Имомов, 
Фахриддин Муҳиддинов, Хирожиддин Муҳиддинов. 
 
Ўзбек миллий созгарлигининг асрлар оша яшаб келган барҳаѐт анъанасини XX 
асрда зўр маҳорат билан давом эттирган юксак истеъдод соҳиби, таниқли созгар, 
Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби Уста Усмон Зуфаровдир. 1894 – йили 
Тошкент шаҳрида таваллуд топган Усмон Зуфаров машҳур тошкентлик уста Тошбой 
Султон ўғлига шогирд тушиб, миллий созгарлик сирларини мукаммал ўрганди ва 
бутун умр ушбу ҳунар билан шуғулланиб, Тошкент созгарлик мактабига асос солди. 
Бугунги кунда уста Усмон шогирдларининг шогирдлари ва фарзандларидан иборат 
бутун бир сулола унинг ишларини давом эттириб келмоқдалар. 
Ўзбек халқидек ўз миллий чолғуларига бой халқ дунѐда йўқ. Мутахассисларнинг 
таъкидлашларича, аксарият чолғулар тарихнинг қайсидир бекатларида қолиб 
кетганига қарамай, ҳозирда йигирмага яқин миллий чолғулар ҳамон истеъмолдадир. 
Бу ҳол созгарлик соҳасининг мукаммаллиги ва қадимийлигидан далолат беради. 
Зотан, эрамизнинг 1-асрига оид Айритом археологик топилмасида акс этган созанда 
аѐллар қўлидаги чолғулар хаѐлий эмас, балки ўша даврларда истеъмолда бўлган 
чолғуларнинг ҳаққоний тасвирларидир. Шунингдек, кўҳна чолғулар тасвирларини 
Панжикент, Холчаѐн ва Афросиѐбдан топилган деворий суратларда ҳам кўришимиз 
мумкин. 
Кейинги асрларда яратилган мўъжаз китобий сурат-миниатюраларда эса 
чолғулар билан бирга созандалар томонидан уларни ижро этиш йўллари ҳам акс 
эттирилган. Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, Абу Наср ал-Фаробий замонидаѐқ 
―Мусиқа илми‖ алоҳида назарий соҳа сифатида майдонга келган. Фаробий чолғу 
асбоблар илмининг асосчиси бўлган ва бу бежизга эмас.Фаробий ―Мусиқа илми‖ 
китобида мусиқа санъати ва чолғу асбоблари ҳақида тўлиқ маълумот беради. Ушбу 
китобда айниқса чолғу асбобларига алоҳида тўхталиб, ҳар бир созга алоҳида изоҳ 

---