Zamonaviy axborot texnologiyalaridan

www.pedagoglar.uz
26-son 1 –to’plam may 2022 
Sahifa: 62 
AMIR SHOHMURODNING TASHQI SIYOSATI TAHLILI 
Begmatov Nuriddin Xaydaraliyevich 
Farg’ona viloyati Beshariq tumani Yangiqo’rg’on 
qishlog’i 50-maktab o’qituvchisi 
Annotatsiya
: Buxoro amirligini boshqargan hukmdorlar orasida amir Shohmurod 
(1785-1800) islohotlari va xalqparvar siyosati bilan ajralib turadi. Uning tashqi 
siyosati hukmronligining dastlabki davridan boshlangan bo’lib, muhim ahamiyatga
ega. Mamlakatning tashqi savdosi Shohmurod davriga kelib, yuksala boshladi, bu 
albatta uning amalga oshirgan islohotlari natijasida ichki tartibning o’rnatilishi va
savdo-sotiq rivoji uchun yaratilgan shart-sharoitlar bilan bevosita bog’liq. 
Kalit so’zlar: 
Amir Shohmurod, Buxoro amirligi, Afg’oniston, sulton Salim III, 
Rossiya imperiyasi
 
Amir Shohmurod davrida Xiva bilan savdo aloqalari davom etgan. Buxoroliklar Xiva
bozorlarida savdo qilishdan tashqari, savdo qilish maqsadida Xiva xonligi orqali 
Astraxanga borishgan. 1785-yilda Amir Shohmurod tomonidan Toshkentning 
egallanishi, Qo’qon xonligining Buxoro bilan munosabati keskinlashishiga olib
keldi. Chunki, Qo’qon xoni Norbo’tabiy sarhadlari yaqinida Buxoro bo’lishini 
istamas edi, ustiga ustak Toshkentni egallash uning rejasida ham bor edi. Lekin 
Qo’qon ham, Xiva ham Amir Shohmurod davrida Buxoroga hujum qilishga jur’at
qila olmadi. Sababi Buxoro mang’itlar davrida bu ikki xonlikdan ko’ra qudratli 
bo’lgan.
Ma’lumki, sulola asoschisi Muhammad Rahimbiy Buxoroda markazlashtirish 
siyosati bilan band ekanligidan foydalangan afg’onlar Buxoro davlati sarhadlariga 
ko’plab talonchilik yurishlarini uyushtirishadi. Amir Shohmurod esa Afg’on 
podsholigiga qarshi 1787-1788-yillarda muvaffaqiyatli urushlar olib bordi. Bu
paytda Afg’onistonda Temurshoh Durroniy ( 1772-1793) hukmronlik qilgan. Ular 
o’rtasidagi hudud uchun kurash 1752-yilda Ahmadshoh Durroniy tomonidan bosib
olingan Buxoro davlatiga tegishli, Amudaryoning o’ng sohilidagi Andxoy,
Shiberg’on, Saripul va Axcha viloyatlariga egalik qilish uchun boshlandi.

---