Zamonaviy axborot texnologiyalaridan

www.pedagoglar.uz
26-son 1 –to’plam may 2022 
Sahifa: 64 
savdo aloqasi o’tgan davrlarga nisbatdan sezilarli darajada kuchaydi. Buxoro 
savdogarlari Rossiyaga ham asosan paxta va ipak mahsulotlarini sotish uchun olib 
borishgan, u yerdan esa muynali mahsulotlar, sandiqlar, fabrikalarda ishlab 
chiqarilgan metall buyumlar, turli xil matolar va boshqa turdagi mollarni olib ortga 
qaytishgan. Buxoro savdogarlari Rossiyaga hind mollarini ham yetkazib turgan, u 
yerdan rus mollarini Afg’onistonga olib borib sotishgan. Buxoro bilan Rossiya 
o’rtasidagi savdo aloqalarida qozoqlar ham rol o’ynagan. Qozoqlar savdogarlarni 
ma’lum bir haq evaziga Orenburggacha kuzatib borishgan. 
Orenburg guberniyasining 1787-1796-yillardagi hujjatlarda 10 yil davomida 
Orenburgga O’rta Osiyodan jami 4625861 rubllik tovarlar kirgan bo’lsa, shundan 
4158316 rubllik tovar Buxoro savdogarlariga, 467545 rubllik tovar Xiva
savdogarlariga tegishli bo’lganligi qayd etilgan. Xuddi shu davrda Orenburgdan 
Buxoroga 3680869 rubl, Xivaga esa 467545 miqdordagi tovarlar olib chiqilgan. 
Shundan ko’rinib turibdiki, Amir Shohmurod davrida Buxoro O’rta Osiyo 
mintaqasida Rossiya bilan savdo aloqalar qilish bo’yicha yaqqol yetakchi o’rinni 
egallagan.
Rossiya imperiyasida hukmdorlar almashganligi sababli Amir Shohmurod Rossiya
bilan diplomatik va savdo aloqalarini yanada mustahkamlash maqsadida 1797-
yilda Sankt-Peterburgga Polvonquli boshchiligida o’z elchilarini jo’natadi. 
Rossiyaning yangi imperatori Pavel I elchilarni yaxshi kutib olgan va ikki davlat 
o’rtasidagi munosabatlarni rivojlantirishini ma’lum qilgan. Amir Shohmurod 
hukmronligidan keyin ham Buxoroning Rossiya bilan savdo aloqalari rivojlanishda
davom etdi. Orenburgda 1804-yili Buxoro amirligi savdogarlarining qarorgohi
qurilib, unda 20 xonadon istiqomat qilgan. Ular Rossiya bilan Buxoro amirligi 
o’rtasidagi savdoda muhim o’rin tutganlar. Xulosa qilib aytilganda, amir 
Shohmurodning davrida Buxoro amirligining O’rta Osiyoda nufuzi ko’tarilib, 
davlatning asoslari mustahkamlandi. Qo’g’irchoq xonlar ko’tarish, chingiziylar 
yasog’i kabi, islom diniga to’g’ri kelmaydigan soliq va majburiyatlar bekor qilindi. 
Vayrona holga kelgan Samarqand shahri tiklandi, ma’muriy, harbiy va bir qator 
islohotlar amalga oshirildi.

---