Замонавий узлуксиз таълимни рақамлаштириш: педагогика соҳасида

Kalit sozlar:
iltimos qilish, tilak-istak, yolvorish, iltijo qilish, 
koʼndirish undash. 
Oila 
– odamlarning tabiiy iqtisodiy, huquqiy, maʼnaviy 
munosabatlariga asoslangan ijtimoiy birligidir. Demak, oila bir maʼnaviy 
tizimligi bilan xarakterlanar ekan, biz ham unga uygʼunlashtirilgan 
hamkorlikni taklif etishimiz foydadan holi boʼlmaydi. Maʼlumki, oila 
asosan milliy tarbiyaga suyangan holda oʼz aʼzolarinining ongi va 
tafakkurini rivojlantirib, tarbiyalab boradi. Shuning uchun ham bu 
hamkorlik tizimida quyidagilarga eʼtiborni qaratishni maqsadga muvofiq, 
deb hisoblaymiz. Bular: 
- ota-bobolarimizning turmush tarzi; 

---

562 
- milliy qadriyatlar; 
- milliy urf-odatlar; 
- milliy-maʼnaviy boyliklar; 
- milliy madaniyat; 
- milliy gʼurur; 
- milliy iftixorlar; 
- milliy ong; 
- milliy psixologiya kabilar. 
Biz boshlangʼich sinf oʼquvchilari faoliyatida yuqorida sanab 
oʼtilgan jihatlarini tarkib toptirishimiz uchun taʼlim-tarbiya jarayoniga oila 
va maktab hamkorligi asosida oʼquvchilar ongi va tafakkurini rivojlantirish 
mumkin. 
Bugungi kun boshlangʼich sinf oʼquvchilarini bilimli, salohiyatli, 
iqtidorli qilib tarbiyalashda ongi va tafakkurini rivojlantirish kerak. 
Bunday xislatlarni rivojlantirish uchun oila va maktabning hamkorligi 
beqiyos ahamiyatga ega. Maktab bilan oila oʼrtasidagi mukammal tarzda 
tuzilgan hamkorlik, boshlangʼich sinf oʼquvchilarini ongi va tafakkurini 
rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etishini eʼtiborga olgan pedagogik 
jamoa har bir ota-onalarni pedagogik bilimlar bilan qurollantirishi mazkur 
tizim faoliyatiga ijobiy taʼsir etadi.
Ota-onalar bolalar psixologiyasini bilishadimi? Ota-onalar oʼz 
bolalarining mayli, qiziqishi, extiyojlari bilan qiziqib koʼrishganmi? 
Maktab oʼqituvchisidan oʼz bolasi toʼgʼrisida maʼlumotlar olib turganmi? 
Har bir ota-ona boshlangʼich sinf oʼqituvchisi oʼtkazgan tadbirlarda faol 
ishtirok etganmi? - degan savollarga toʼliq javob bera oladigan tarzda bu 
jarayon ishtirokchisi boʼlsa – gina, shunda biz oiladan mukammal tarbiyali 
oʼgʼil qizlar yetishib chiqadi, degan xulosaga kelishimiz mumkin. Аks 
holda, esa tarbiyasi ogʼir bolalarni ham uchratishimizga toʼgʼri kelib 
qoladi. Bunday holat boshlangʼich sinf oʼqituvchilariga alohida masʼuliyat 
yuklaydi. 
Maktab va oila hamkorligi jarayonlarida qiz bolalar tarbiyasiga ham 
alohida eʼtibor qaratiladi. Shirin soʼzlik, samimiylik, sermulohazalik, 
goʼzal xulq, yaxshi muomala, saramjon-sarishtalik qiz bolaning koʼrkidir. 
Uning koʼrkiga koʼrk qoʼshuvchi, odamiylik fazilatlarini zebo qilib 
boruvchi ota-onadir. Ota-onaning pand-nasihatlarini dillariga jo qilgan 
yigit - qizlar hayotda qoqilmaydilar, qiyinchiliklarga sabrli, bardoshli 
boʼladilar. Ularning kelgusi hayot yoʼllari ham porloq boʼladi.

---

563 
Demak, oilada ota-ona, bobo-buvilari tomonidan yoshlikdan boshlab 
ertak, hikoya, maqollardan aytib berib oʼquvchilar ongi va tafakkurini 
rivojlantirishi mumkin.
Oila aʼzolaringni birovga yomonlama, ziyrak, dono, aqlli boʼl! 
Kuyovingni hurmatini joyiga qoʼy, koʼchadan kelganida kutib ol! 
Ketganida kuzatib qoʼy. Salomni kanda qilma. Shundagina baxt sening 
yoʼldoshing, gʼam-tashvish esa kundoshing boʼladi» debdi. Shunda 
Luqmoni hakim «Onasini koʼrib qizini ol!» deganlari shu boʼlsa kerak deb, 
yoʼllarida davom etgan ekanlar. 
Bundan tashqari, insonni axloqiy tarbiyalashda eng kuchli tarbiyaviy 
vosita sifatida: 
- 
oʼgit-nasihatlar; 
- 
ibrat koʼrsatish; 
- 
maʼqullash va maqtash; 
- 
mukofotlash kabilardan foydalanilsa samarali natijalar berishi 
kuzatishlardan maʼlum. 
Maktab va oila hamkorligining yaxshi yoʼlga qoʼyilishi 
oʼqituvchilarga; 
-
oʼquvchining maktabga kelishida; 
-
oʼquvchining yaxshi oʼqishida; 
-
oʼquvchining tarbiyasida; 
- oʼquvchining darslarni yaxshi oʼzlashtirib faol ishtirokchiga 
aylanishida oila bilan hamkorlik oʼqituvchiga qulayliklar yaratadi va 
oʼquvchi bilan ishlashda oʼqituvchi qiynalmaydi.
Maktab va oila hamkorligining yaxshi yoʼlga qoʼyilishi ota-onalarga: 
-
farzandlari yaxshi oʼqishini; 
-
yaʼni qarovsiz qolmasligini; 
-
mustaqil aqlli, dono fikrlashlarida ota-onalarga qulayliklar 
yaratadi.