Замонавий узлуксиз таълимни рақамлаштириш: педагогика соҳасида

 
 
TA’LIM VA TARBIYANING UZVIY BOG`LIQLIGI 
Ergasheva N. E.
- 
Andijon davlat universiteti chet tillari fakulteti xorijiy til 
va adabiyoti ingliz tili yo`nalishi talabasi 
 
Annotatsiya: 
ushbu tezisda ta’lim jarayonining rivojlanishi,ta’lim 
jarayonida tarbiyaning ahamiyati, ularning uzviy bog`liqligi, buyuk 
mutafakkirlarning tarbiya haqidagi fikrlari, tarbiyaning inson hayotidagi 
o`rni qanchalik muhim ekanligi yoritib berilgan. 

Kalit so`zlar: 
jamiyat, ta’lim, tarbiya, o`qitish, baxt, mukammallik, 
amaliyot, tajriba, uzviy bog`liqlik.

---

283 

Аннотация: 
в данном тезисе описывается развитие 
образовательного процесса, значение образования в образовательном 
процессе, их взамимообусловленность, взгляды великих мыслителей 
на воспитание, значение образования в жизни человека. 
 
Ключевые слова: 
общество, оброзование, поведение, обучение, 
счастие, 
совершенство, 
упражняться, 
опыт, 
органическая 
зависимость. 

Ta’lim asosida jamiyat rivojlanishining obyektiv ehtiyojlari turadi. 

Ta’lim insonning mehnat olamiga samaraliroq kirishini, jamiyat hayotiga
qo`shilishini ta’minlaydi. Mustaqillikka erishib, erkin bozor
munosabatlari asosida demokratik huquqiy davlat sifatida shakllanish 
yo`liga o`tgan O`zbekistonda hozirgi bosqichda xalq ta’limi tizimiga, 
pedagogika faniga, yosh avlodda mustaqillik va faollikni, ishbilarmonlik 
va tadbirkorlikni shakllantirishga jiddiy e’tibor berilmoqda.
Ta’lim – jarayon bo’lib, u natija va tizimdir. Ta’lim jarayon sifatida 
bilimlar, ko`nikma va malakalarning ma`lum yig`indisini faoliyat va 
munosabatlarning tegishli tajribasini o`zlashtirishga qaratilgan maxsus 
ishlarning tashkil qilinishidir. Ta’lim tizim sifatida davlat muassasalari va 
boshqarish organlarining majmuasi bo`lib, ular doirasida insonni 
tarbiyalash jarayoni amalga oshiriladi. Shu tariqa, ta’lim doimo bir yo`la 
tarbiyalash jarayonini ham, o`qitish jarayonini ham ifodalaydi. [1] 
Jadidchilik harakatining asoschisi va yetuk namoyondalaridan biri 
Abdulla Avloniy: 
“Tarbiya bizlar uchun yo hayot – yo mamot, yo najot – yo halokat, yo 
saodat – yo falokat masalasidir!” , - deydi har bir avlodni tarbiya va 
ma’rifat yo`liga yetaklovchi mashhur o`gitlarining birida. [2] 
“Tarbiya qancha mukammal bo`lsa, xalq shuncha baxtli yashaydi”, - 
deydi donishmandlar. Tarbiya mukammal bo`lishi uchun esa bu masalada 
bo`shliq paydo bo`lishiga mutlaqo yo`l qo`yib bo`lmaydi. [3] 
Ta’lim faqat so`z va o`rganish bilan bo`ladi. Tarbiya esa amaliy ish, 
tajriba bilan bo`ladi.
Har doim tarbiya haqida so`z ketganda dadam aytgan bir hikoya 
yodimga tushadi:
Bir maktab o`quvchisi maktab devoriga yomon so`zlarni yozgan. Ana 
o`sha o`quvchining tarbiyasi yuzasidan uning otasini maktab ma’muriyati 
chaqirtirgan va o`g`lining qilmishini aytganlar. O`quvchining otasi 
bosiqlik bilan maktab ma’muriyatidan o`g`lini chqirib berishlarini 
so`raydi. O`g`li kelgach, undan bu ishni chindan ham u qilgan yoki 

---

284 
qilmaganligini so`raydi. “Ha” degan javobni olgach o`g`lining qulog`iga: 
“Agar mening obro`yimni ko`tarish qo`lingdan kelmasa, sendan iltimos, 
obro`yimni to`kadigan ish ham qilma!”, - deya pichirlaydi. So`ng 
bo`yoqchilarni chaqirib maktab devoridagi yozuvlarni o`chirtiradi va 
maktab ma’muriyatidan uzur so`rab, u yerni tark etadi. Otasining so’zlari 
qattiq ta’sir qilgan maktab o`quvchisi yosh oqqan ko’zlarini kaftlari bilan 
yashirib, ustozlaridan uzur so`raydi va boshqa bunday qilmaslikka va’da
beradi. Farzandining kamolotini o`ylaydigan va uning tarbiyasini komil 
bo`lishini xoxlaydigan otaning aybdor bo`lgan farzandiga qilgan 
muomalasi taqsinga sazavordir. Jigarbandining aybini go`zal tarzda 
uqtirib, uni to`g`ri yo`lga boshlagani sababli, ana o`sha o`quvchi maktabni 
a’lo baholarga tamomladi.

Komil insonni kamol toptirish yo`lida ta’lim bilan birga tarbiyani 

ham shakllantirmoqlik hozirgi kunning ustuvor yo`nalishlaridan biridir. 
Bir insonning komil shaxs sifatida ulg`aymog`i uchun avvalo ota – ona, 
so`ng har bir pedagog o`z mas’uliyatini his qilgan holda harakat qilmog`i 
darkor! 
Shaxsning ma’nan shakllanishida tarbiya eng muhim o`rinni egallaydi.