Zamanagóy baylanıs tarmaqlarında QoS hár túrli kórinistegi talaplardan ibarat zamanagóy multimedialı qosımshalar

Zamanagóy baylanıs tarmaqlarında QoS hár túrli kórinistegi talaplardan ibarat zamanagóy multimedialı qosımshalar

Joba :

1. Xizmet kórsetiw sapası tarawında terminlerdi túsindiriwshi

ITU-T modeli.

2. Optikalıq IP-tarmaqlarında xizmet kórsetiw sapasın támiyinlew qásiyetleri.

3. Optikalıq kommutatsiyalaw texnologiyaları.

4. IP-over-DWDM tarmaqlarında xizmet kórsetiw sapası.

5. Xizmet kórsetiw sapası menen baylanıslı bolǵan máseleler.

6. 1. Xizmet kórsetiw sapası tarawinde terminlerdi túsintiriwshi

ITU-T modeli

Anglichan tilinde «Xizmet kórsetiw sapası» terminine Quality of Service (QoS) erkin sóz birikpesi sáykes keledi. «Xizmet kórsetiw sapası» termini telefon tarmaqlarınıń islep turıwında túrli aspektlerniń xarakteristikalarında qollanıladı.

ITU-T hújjetlerinde xizmet kórsetiw sapasına tiyisli bolǵan terminler Ye. 800 usınısı menen anıqlanadı. Bul usınısda QoS kórsetkishleri, xizmet kórsetiw xarakteristikalarınıń birge payda bolıwı sıyaqlı qaraladı. Tómendegi 5.1 suwrette xizmet kórsetiw sapası komponentlerin hám olardıń óz-ara baylanısın anıqlawshı model kórsetilgen.

Kútiletuǵın xizmet kórsetiw beti tómendegi xarakteristikalar menen bahalanadı:

 Xizmet kórsetiwdi qollap-quwatlaw (service support);

 Xizmet kórsetiwdiń qolaylıǵı (service operability);

 Xizmet kórsetiwdi usınıw (serveability);

 Xizmet kórsetiw qawipsizligi (service security).

Xizmet kórsetiwdi qollap-quwatlaw xarakteristikası, operator xızmetin usınıw qábiletin jáne onıń qábiletliligin qóllawdı sáwlelendiredi. Óz gezeginde xizmet kórsetiwdi usınıw xarakteristikası tómendegi ush gruppaǵa bólinedi:

 Xızmetlerge jalǵanıw (service accessibility);

 Xizmet kórsetiw mo''tadilligi (service retainability);

 Xizmet kórsetiwdiń tolıqlıǵı (service integrity).

Xızmetlerge jalǵanıw xarakteristikası, paydalanıwshı talapları boyınsha olardı alıw imkaniyatın hám soralǵan waqıt intervalında jamanlasıwı sezmbeytuǵın túrde xizmet kórsetiwdi dawam ettiriwdi bahalaydı.

Xizmet kórsetiw mo''tadilligining xarakteristikası, soralǵan waqıt intervalı dawamında berilgen atributlar menen, alınǵan xızmetlerden paydalanıw imkaniyatın anıqlaydı.

6.1-súwret. Xizmet kórsetiw sapası tarawinde terminlerdi túsintiriwshi ITU-T modeli

Xizmet kórsetiwdiń tolıqlıq xarakteristikası, kórsetiletuǵın xızmetler tolıqlıǵınsha, jamanlaspasdan ámelge asadı.

Xizmet kórsetiw qawipsizligi xarakteristikası, telekommunikatsiya tarmaqlarınıń tómendegi islew aspektlari menen baylanıslı: ruxsat etilmegen monıtoring, jalataylıqtı qóllaw, buzıq niyetlilik sebepli zaqım aliw, nadurıs qóllaw, insan qateligi, tosınarlı páleketler.

Joqarıda belgilengen barlıq xizmet kórsetiw xarakteristikaları tarmaqtıń islew sapasına, sonıń menen birge funktsional múmkinshiliklerine baylanıslı. Uyqas keliwshi baylanısıwlar 5.1 súwrettiń tómeninde punktir liniyalar menen belgilengen.

Platalardıń ústeme xarakteristikası (charging performance), baylanıs túri, belgilengen punkt, sutka daǵı waqıt hám jalǵanıwdıń dawam etiw waqti kózqarasınan korrektsiyalanǵan ústeme platalar itimallıǵı arqalı anıqlanadı.

Trafikke xizmet kórsetiw xarakteristikası (trafficability performance), belgili bir parametrge iye bolǵan trafikga xızmet kórsetiwshi texnikalıq qurallardıń qábiletin anıqlaydı. Bul xarakteristika úsh úlken gruppaǵa bólingen.

Birinshi gruppa ushın terminler, «Resurslar hám apparatlar» dep ataladı hám olar ele anıqlanbaǵan. Ulıwma alǵanda joybarlaw xarakteristikaları ushın tariyp (plandıń performance), xızmetlerdi usınıw(provisioning performance) hám basqarıw basqarıw jaqın waqıtlarda islep shıǵıladı.

Ekinshi gruppa, funktsional isenimlilik (dependability) dep ataladı. Bul jıynama termin, tiykarǵı tásir etiwshi faktorların inabatqa alǵan halda jumısqa uqıplılıq xarakteristikasında kórsetiledi hám tórtew zárúrli xarakteristika ajratıladı:

 tayyarlıq(availability) - berilgen waqıt jıldamında yamasa hár qanday berilgen waqıt intervalı jıldamında texnikalıq qurallardı talap etilgen funktsiyanı orınlaw qábileti (eger zárúr bolsa uyqas keliwshi sırtqı resursların qollaǵan halda );

 isenimlilik(reliability) - belgili bir dáwirde, belgilengen waqıt intervalı dawamında texnikalıq qurallardı talap etilgen funktsiyanı orınlaw qábileti;

 qayta tikleniwshilik(maintainability) - ornatılǵan sharayatta texnikalıq qurallardı qóllawda tap sonday jaǵdayda tikleniwin qollap quwatlaw, sonıń menen birge, belgilengen procedura hám resursların qóllaw járdeminde talap etilgen funktsiyanı orınlawı múmkin bolǵan texnikalıq xizmet kórsetiw qábileti túsiniledi;

 texnik xizmet kórsetiwdi qollap quwatlaw (maintenance support) - texnikalıq xizmet kórsetiwdi belgilengen qaǵıydalarında, talap boyınsha belgili bir texnikalıq qurallardı jumısqa qábiletliligin támiyinlew ushın zárúr bolǵan resursların qóllaw imkaniyatın beretuǵın ekspluatatsion kompaniyalardıń qábileti túsiniledi.

Úshinshi gruppaǵa, signallardı uzatıw xarakteristikaları (transmission performance) kiredi. Olar, jumısqa qábiletli jaǵdayda bolǵan baylanıs sisteması arqalı uzatılǵan, qayta tiklengen signaldıń beti sıyaqlı anıqlanadı.

ITU-T Ye. 800 usınısında tarqalıw ortalıǵınıń xarakteristikaları (propagation performance) ajıratılǵan. Olar, sol processni jasalma basqarıwsız, belgilengen jalǵanıw menen signallardı ótiwin támiyinleytuǵın sol ortalıq qábileti menen anıqlanadı.

Búgingi kúnde keń tarqalǵan taǵı bir pikir ámeldegi, búgingi KK hám PK tarmaqları IP- infrastrukturasiga tiykarlanǵan tarmaqlarǵa uyań aste menen birlesip atır. Bunday tarmaqlar TUF trafiklari sıyaqlı ádetdegi Internet trafiklarini da tasıydı. Konvergentsiyaning bunday stsenariysi, texnologiyalardı birlestiriw arqalı ózine túser bahasınıń azayıwı alıp kelgeni sıyaqlı jańa xızmetlerdi jaratıw arqalı industriyanıń rawajlanıwı menen yaǵımlı. Lekin ámelde konvergentsiya júdá aste ketmekte. Texnikalıq kózqarastan eń qıyını xizmet kórsetiw (QoS) ni támiyinlew sapası máseleleri menen baylanıslı.

Ádetdegi IP tarmaqları, paydalanıwshılarǵa usınıltuǵın tarmaq resurslariniń múmkin bolǵan shın úlesin sapalı ፆ eń jaqsı urınıwፅ (best effort) ni qollaydı. Lekin bulardıń islep shıǵarıw betinde atqarılıwı kepilliklanmaydi.

best effort principi noreal waqıt masshtabında (elektron pochta, fayllardı uzatıw ) qosımshalardı qollap quwatlaw ushın jetkilikli dárejede nátiyjeli hám waqtıniń real masshtabına jaqın bolǵan qosımshalar (audio/video esittiriw, Webni kóriw) ushın keńeytirildi. Biraq paydalanıwshılardan kútiletuǵın ınteraktiv dawıslı telefoniya hám real waqtıniń basqa qosımshalardı sapasın támiyinlew kem extimolli bolıp tabıladı, ótkeriw qábiletin shegaralaw paketlerdi joǵalıp ketiwine yamasa uslanıp qalıw úlkenligin saldamlı túrde asıwına alıp keledi.

Keleshekte, IP-tarmaqlarına tiykarlanǵan konvergentsiyaning tolıq paydalı natiyjeliligi qóllaw ushın, IP (VoIP) den joqarı bolǵan dawısqa iye bolǵan kóp hám túrli rayon paydalanıwshı qosımshaları ushın QoSni differentsiallashni isenimli támiyinlew qábiletine iye bolǵan resursların jańa bólistiriw principin qóllaw kerek.

QoSni basınan aqırıǵa shekem IP ushın sheshiw, qollanılıwı múmkin bolǵan IP/TUF ni muvoffaqiyatli konvergentsiyalash imkaniyatın beredi, mısalı tómendegi 3 qádemdi:

1. IRni islep shıǵıw parametrleriniń ulıwma kompleksine salıstırǵanda tarmaq provayderlari shártnamaları hám QoS talapların ámelge asırıw;

2. Terminal terminal uchastkasında QoSning belgilengen talapların qollap quwatlaytuǵın tarmaq mexanizmlerin tarqatıw;

3. Kepillik berilgen QoS menen IP-potokollari sorawı boyınsha signalızatsiya protokollarında QoS talapların engiziw imkaniyatın jaratıw.

Aqırǵı waqıtlarda IP tarmaqlarında, xizmet kórsetiw sapası (QoS) sorawları, júdá aktual bolıp qaldı, sebebi bunday máselelerdiń hal etiliwi keleshektegi XXI ásir baylanıs tarmaqları menen tuwrıdan-tuwrı baylanıslı.

Ótken bir neshe jıl dawamında IETF shólkem sheńberinde, QoS ta'minlew menen baylanıslı bolǵan úlken yamasa kishi dárejedegi bir qansha arxitekturalar hám mexanizmler usınıs etildi. Ádewir belgili bolǵan hám qollanılǵanı IntSerf, DiffSerf, MPLS (GMPLS) lar, sonıń menen birge májburiy marshrutlashtirish mexanizmi esaplanadı.