Zahiriddin muhammad bobur nomli andijon davlat universiteti ijtimoiy fanlar kafedrasi

4-мавзу: Борлиқ – фалсафанинг фундаменталь категорияси
Борлиқ тушунчасининг таҳлили. Фалсафа тарихида борлиқ муаммоси. Борлиқ ва йўқлик диалектикаси. Борлиқ шаклларининг таснифи: табиат борлиғи ва маънавий борлиқ, ижтимоий борлиқ ва инсон борлиғи. Виртуал борлиқ тушунчаси. Энергия - борлиқ шакли. Оламнинг бирлиги, чеклилиги ва чексизлиги. Субстанция ва субстрат тушунчасилари. Материя тушунчаси ва унинг ташкиллашув даражалари. Оламнинг пайдо бўлиши ва эволюцияси. Инъикос назарияси ва унинг даражалари, шакллари. Моддий объект тизим сифатида. Геоцентрик ва ногеоцентрик моддий тизимлар. Кенгаювчи олам гипотезаси. Қизил силжиш ва торсион майдонлар. Универсал космик галограмма. Ҳаракат - материянинг яшаш шарти. Абадий ҳаракат, ўзгариш ва ҳаракатсизликнинг ўзаро нисбати. Ҳаракатнинг типлари ва шакллари. Ҳаракатнинг мутлақлиги ва сокинликнинг нисбийлиги. Макон ва вақт - борлиқнинг фундаментал шакллари. Фалсафа тарихида макон ва вақтга субстанционал ва реляцион ёндашувлар. Ижтимоий макон ва ижтимоий вақтда тарих вақти ва давр руҳининг мутаносиблиги. Индивидуал вақт инсон мавжудлик вақти сифатида. Ўз-ўзидан ташкиллашув – материянинг атрибути.
5-мавзу: Оламнинг универсал алоқалари ва ривожланиш. Фалсафанинг қонун ва категориялари
Фалсафа тарихида ривожланиш ҳақидаги қарашлар эволюцияси. Ривожланиш концепциялари. Шаклланиш, ўзгариш ва ривожланиш тушунчалари. Барқарорликнинг ўзгарувчанлиги. Барқарорлик ва беқарорлик нисбати. Ривожланишнинг типлари. Очиқ тизимларнинг эволюцияси. Қонун тушунчаси. Қонунларнинг турлари. Базис ва локал қонунлар. Фалсафанинг асосий қонунлари. Қарама-қаршилик бирлиги ва кураши қонуни. Миқдор ва сифат ўзгаришлари диалектикаси. Инкорни-инкор қонуни ва ворисийлик. Категория тушунчаси ва уларнинг турлари. Фан ва фалсафа категорияларининг таснифи. Онтологик ва муносабатдош категориялар.


6-мавзу: Билиш назарияси: асосий муаммолари ва йўналишлари
Билиш назариясининг предмети ва ўзига хос хусусиятлари. Гносеология (эпистемология)нинг мазмуни ва моҳияти. Билишнинг асосий турлари ва шакллари. Ноилмий билиш шакллари. Билишда субъект ва объектнинг ўзаро алоқаси. Ҳиссий, эмпирик, назарий, мантиқий ва интуитив билиш даражалари, уларнинг ўзига хослиги ва алоқадорлиги. Онг-тафаккур ва борлиқнинг бирлиги. Тафаккур услубининг асосий жиҳатлари. Тафаккур услуби инерцияси тафаккурнинг хоссаси сифатида. Билишда ҳақиқат ва амалиёт уйғунлиги. Ҳақиқатнинг асосий шакллари ва концепциялари. Ҳақиқатни англашда исботлаш ва рад этиш эмоция, идеал, ирода, ишонч ва шубҳанинг роли. Амалиётнинг таркибий қисмлари. Фалсафада метод ва методология, методика тушунчалари. Методларнинг таснифи. Фалсафа методлари. Фан методлари: умумилмий, хусусий илмий ва фанлараро тадқиқот методлари. Ижтимоий-гуманитар фанлар методларининг ўзига хос хусусияти. Ҳозирги замон методологияси.