Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti mamadjanova ma

2-§. BOSHLANG`ICH SINFLAR MATEMATIKASIDA KOMBINATORIK MASALALAR VA ULARNI YECHISH USULLARI

Yuqorida biz yig`indi va ko`paytma qoidalaridan foydalanib, shuningdek, formulalarni qo`llab kombinatorik masalalarni yechish

usullarini ko`rib o`tdik. Lekin, bu usullarni to`g`ridan-to`g`ri boshlang`ich sinflarda kombinatorik masalalarni yechishga qo`llash mumkin emas. Boshlang`ich sinflarda bu turdagi masalalarni yechishda bevosita bo`lishi mumkin bo`lgan barcha hollarni tanlash usullari ko`rib o`tiladi (bunday yechish usuli formulalarni qo`llashni va ta’riflarni bilishni talab etmaydi). Shuning uchun ham bu turdagi masalalarni yechishda asosiy e’tibor bevosita turli birlashmalarni
tuzish jarayoniga qaratilgan bo`lib, masalalarning yechimi nechtaligini emas, balki qanday imkoniyatlar hosil bo`lishini

77

aniqlashga qaratiladi. Buning uchun o`quvchilar barcha bo`lishi mumkin bo`lgan imkoniyatlarni to`g`ri va tez topish bilan bir qatorda, boshqa imkoniyatlar mavjud emasligini ko`rsatishlari kerak bo`ladi. Dastlabki kombinatorik masalalarni yechishda o`quvchilar masala shartida talab etilayotgan ob’ektlarni tanlab olishni, tasodifiy, tartibsiz holda amalga oshiradilar. Shuning uchun masala shartida talab etilayotgan barcha birlashmalar topilganligiga ishonch hosil qilish o`quvchilar uchun muhimdir. Buni amalga oshirish uchun dastlabki masalalar yechimlari ko`rgazmali holda chizma ko`rinishda ifodalanib, ularning soni barcha bo`lishi mumkin bo`lgan birlashmalar sonidan ortiq bo`lib, o`quvchilardan chizmalarni bo`yash asosida javob berishni so`rash maqsadga muvofiqdir. Natijada o`quvchilar javobni qanoatlantiruvchi chizmalarni bo`yash
orqali masala yechimini topadilar hamda bo`yalmay qolgan chizmalar ortiqcha ekanligini izohlay oladilar.
Bu jarayonni quyidagi masalalarni yechish misollarida ko`rib o`taylik.