Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti mamadjanova ma

Dirixle prinsipi asosida mantiqiy masalalarni yechish usullari. Dirixle prinsipi berilgan xossalarga ega bo`lgan ob’ektning
31

mavjudligini bilvosita isbotlashda qo`llaniladigan mantiqiy usullardan biri bo`lib, uning mazmuni quyidagichadir: n ta qutiga soni n dan ortiq bo`lgan predmetlar joylashtirilsa, u holda shunday quti topiladiki, unda bittadan ortiq predmet joylashadi.

Dirixle prinsipini qo`llab mantiqiy masalalarni yechish uchun masala shartida “quti” lar nimani anglatishi va ularga joylashtirilayotgan “predmetlar” nimani anglatishini tushunib etish muhimdir.
1-masala. Umumiy o`rta ta’lim maktabida 30 ta sinf bo`lib, unga yaqin “ Kengash” mahallasida maktabning 34 ta o`quvchisi yashaydi. Bu o`quvchilar ichidan hech bo`lmaganda ikkitasi albatta sinfdosh ekanligini tasdiqlash mumkinmi?
Yechish. Masala savoliga javob berish uchun qanday hol “eng yomon” bo`lishligini aniqlaymiz. Bu aniqki, maktabning har bir sinfida “Kengash” mahallasida yashovchi o`quvchining bor ekanligi bo`ladi. Lekin maktabda 30 ta sinf bo`lib, “Kengash” mahallasida yashovchi o`quvchilar soni 34 tadir. Demak, “Kengash” mahallasida yashovchi 34 ta o`quvchilardan sinfdosh bo`lgan hech bo`lmaganda ikkita o`quvchi albatta topiladi.
2-masala. Sinfda 25 ta o`quvchi bor. Ularning ichidan tug`ilgan kuni bir oyda bo`lgan 3 ta o`quvchi topiladi deb tasdiqlash mumkinmi?
Yechish. Masala shartida “quti”lar bu oylar soni bo`lib, “predmetlar” esa sinfdagi o`quvchilar sonidir. Kalendar yilda 12 oy bo`lgani uchun, “eng yomon “ hol har bir sinfda bir oyda tug`ilgan o`quvchilar soni 2 ta bo`lishidir.Bu holda ularning soni 24 ta bo`ladi. Demak 25 - o`quvchi tug`ilgan kuni bir oyda bo`ladigan uchinchi o`quvchi bo`ladi.

32

6-§. TAROZIDA TORTISHGA DOIR MANTIQIY