Z. T. M s h m o V a

0
‘zgartirish, unga qo‘yayotgan talablarga e’tiborliroq bo‘lishini 
tavsiya  etishi  lozim  bo‘ladi;  b)  bola  xulq-atvoridagi  og‘i- 
ihishlarga asab buzilishlaming ham ta’siri.  Ular nevrozlar, psi- 
xosomatik  kasalliklar,  ruhiy  rivojlanishda  orqada  qolish 
asoratlari bo‘lishi mumkin.  Bu holda psixolog qoMidan  kelgan 
yordamini  ko‘rsatib,  mutaxassis-psixonevrolog,  nevropatolog, 
psixiatrga  murojaat  qilishni  maslahat  berishi  kerak;  d)  bola­
ning  xulq-atvoridagi  og‘ishishlariga  noto‘g‘ri  oilaviy  tarbiya 
eabab bo‘lishi ham mumkin.
Haddan  tashqari  ko‘p  erkalatish,  qo‘rqitish,  og‘ir jismo- 
fliy jazolar,  befarqlik kabi  ota-onalarning  tarbiya  bobidagi xa- 
tolari  bola  xulqidagi  normadan  chetga  chiqishning  sababiga 
lylanishi  mumkin.  Bunday  holda  bir  marotaba  beriladigan 
maslahat  bilan  chegaralanib  bo‘lmaydi.  O ta-onalar  bilan 
muntazam tushuntirish ishlari olib borishga to‘g‘ri keladi.  Shunisi 
•yanchliki,  noto‘g‘ri  tarbiya oqibatlari haqida so‘nggi paytlarda 
qancha  ko‘p  gapirilsa,  tarbiyasida  jiddiy  kamchiliklarga  yo‘l

---

qo‘yilgan bolalar soni shunchalik ko‘payib bormoqda.  Shu tufayli 
profilaktika maqsadida maktabgacha tarbiya  muassasa psixologi 
ota-onalar  bilan  olib  boriladigan  targ‘ibot  tashviqot  ishlarini 
yaxshi  yo‘lga  qo‘yishi  kerak.  Bu  borada  o‘ziga  xos  «Ota-onalar 
klubi»ni tashkil  etish  ham  maqsadga  muvofiqdir.
Tarbiyachilar  ham  psixologga  nisbatan  kamroq  bo‘lsa-da 
murojaat  qiladilar.  Ularning murojaati aniq xarakter kasb etadi. 
K o‘pchilik  tarbiyachilarni  asosan  tajavuzkor  yoki  yomon 
o ‘zlashtiruvchi  bolalar  tashvishga  soladi,  chunki  har  ikki  toi- 
fadagi bolalar bog‘chadagi tarbiyaviy jarayonni qiyinlashtiradilar. 
Haddan  tashqari  tortinchoq,  o ‘ziga  ishonmaydigan  bolalar 
tarbiyachilaming alohida e’tiborini talab qiladi,  shuning uchun 
tarbiyachilarni  asosan  boladagi  u  yoki  bu  xususiyatning  psi­
xologik  mexanizmi  rivojlantiruvchi  mashq  va  o ‘yinlar,  o ‘yin- 
choqlami  tanlashda  nimaga  ko‘proq  e’tibor  berish  haqidagi 
psixolog  m aslahati  qiziqtiradi.  Albatta,  o ta-o n alar  kabi 
tarbiyachilarni ham u yoki bu bolaning psixik rivojlanish darajasi 
qiziqtiradi.  Zero,  bunday  ma’lumotlar  tarbiyachilarga  bolalar 
bilan ishlashda yordam beradi.