Z. T. Karabayeva

 
3.4. Sitoxroma P450 oilasi 
 
 Jigardagi  oksid  modda  almashinuvining  ko‘p  qismi  sitokrom  tomonidan 
katalizlanadi,  P450 (CYP) “Tabiatning benzinli manba chirog‘i” deb ataluvchi bu 
ajoyib  ferment  guruhi  keng  ko‘lamdagi  organik  molekulalarning  diapazonini 
oksidlangan  metabolitlarga  aylantiradi.  P450  tizimi  farmakologiya  sohasi  uchun 
juda  muhim,  bunga  sabab  bu  tizim  butun  insoniyatga  tegishli  bo‘lgan  bio-
o‘zgarishlarning  deyarli  to‘rtdan  uch  qismini  kataliz  qiladi.  Inson  genomida  57 
CYP  genlari  mavjud  bo‘lib,  bu  genlar  o‘z  ichiga  bir  necha  faol  bo‘lmagan 
psevdogenlarni  oladi,  bu  psevdogenlar  endobiotiklar  metabolizmida  ishtirok 
etadi.
15
 
                                                           
15
 
Guengerich FP. Cytochrome P450 and chemical toxicology. Chem Res Toxikol. 2008;21:70–83.
 
 

---

 
 
74 
 
Inson  jigari  o‘nlab  CYP  izoformalarini  tashkil  etib,  bu  izoshakllar  keseno-
biotiklar  metabolizmiga  yetib  boradi,  biroq  bu  quyi  guruhda  vazifa  bir  hilda 
taqsimlanmaydi,  chunki  atigi  5  izoshaklgina  (CYP1A2,  -2K9,  -2K19,  -2D6  va  -
3A4)  inson  metabolizmining  90%  ni  tashkil  etadi.  Bu  guruhda  vazifa  teng 
taqsimlanmasada,  CYP3A4  dori  vositalarining  deyarli  yarmini  metobollashtiradi 
(rasm 3.7).  2E1 inson tanasida dori vositalari almashinuvida unchalik ahamiyatga 
ega bo‘lmasada, uning  ksenobiotiklar bio-o‘zgarish idagi ahamiyati salmoqli.