Z nishonova, D. Qarshiyeva eksperimental psixologiy a

dolzarbligi ham ahamiyatga molikdir. Tadqiqot natijalariga topshiriq
materiali, tadqiqotchining xatti-harakati, motivatsiyaning ko‘rinishi,
ikki tomonlama suhbatning mavjudligi juda katta ta’sir ko‘rsatadi.
Eksperimentator topshiriqni qanchalik mos ekanligini tekshirishi
hamda masalaga to‘g ‘ri va jiddiy yondashishi kerak.
Psixologik tadqiqot natijalarida tekshiruv natijalarini kiritishimiz
mumkin. «Sinash va xato uslubi»dan foydalanish tadqiqotchiga turli
xil taassurotlaming ta’sir qilishidan saqlaydi.
3.Tadqiqot o ‘tkazuvchi. Tadqiqot o ‘tkazuvchining ta’sir qilish
m uam m osigato‘xtalib o ‘tamiz. Shuni ta’kidlash kerakki, psixologiya
boshqa ilmiy-tarbiyaviy qoidalardan farqli o ‘laroq, tadqiqot jara­
yonida tadqiqotchi shaxsining o ‘mi, motivatsiyasini inkor qila
olmaydi.
Tadqiqotchi tajriba jarayonini, tadqiqot javoblarini kuzatishda
yordam beradi. Lekin ta’sir qilishda umumiy nazoratdan foydalanish,
alohida ta’sir xususiyatlariga ega bo‘lish KxLxM bunda tadqiqot­
chining yoshi, shaxsiy psixologik xususiyatlari hisobga olinadi.
Tadqiqotchining shaxsiy xulosalaridan kelib chiqqan holda,
ijtimoiy psixologik qarashlar tufayli noto‘g ‘ri xato kelib chiqa-
di.Tadqiqotning natijalari, tadqiqotchining o ‘mini belgilashda psixo­
logik eksperimentlarda ko'rsatib namoyon qilinadi.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, tadqiqotchi farazga tayanib
ikkita xato qilishi mumkin. N oto‘g ‘ri farazni tadqiq qilishi mumkin.
T o‘g ‘ri farazni inkor qilishi mumkin. Bilish, qidirish tadqiqotlarida
ikki xatoga y o ‘l qo‘yish mumkin emas.
76

---

VI. E K SPE R IM E N T A L T A D Q IQ O T B O SQ IC H L A R I