Z. M. Islomov, N. A. Muhamedov, F. A. Sindarova dinshunoslik akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma toshkent «Niso Poligraf»

?
TAKRORLASH UcHUN SAVOLLAR
1.  Dinning qanday ibtidoiy shakllarini bilasiz?
2. Dafn etish va ov qilish bilan bog‘liq qanday marosimlar bo‘lgan?
3. Fetishizm nima?
4. Animizm qanday e’tiqodga asoslanadi?
5. Shomonlik deganda nimani tushunasiz?
6. Sehrgarlik  (magiya)ning  qanday  turlari  mavjud  bo‘lib,  ulardan 
nima maqsadda foydalanishgan?

---

19
3-§. MIllIY dInlaR. YahudIYlIK, hInduIYlIK, 

JaYnIYlIK, SIKXIYlIK, KonfuTSIYlIK, 
daoChIlIK, SInToIYlIK
Yahudiylik.  Yahudiylik  dini  –  miloddan  avvalgi  2000-
yil likning  oxirida  Falastinda  vujudga  kelgan,  yakka  xudolik 
g‘oyasini  targ‘ib  qilgan  din.  Unga  faqat  yahudiy  millatiga 
mansub  aholi  e’tiqod  qilgani  uchun  u  millat,  milliy  din 
hisoblanadi. Yahudiy so‘zining kelib chiqishiga oid turli fikrlar 
mavjud. U Bani Isroil xalqiga mansub Ya’qub Payg‘ambarning 
o‘g‘li Yahudo nomidan olingan.
Yahudiy  xalqi  Bani  Isroil  (Isroil  avlodlari)  deb  ham 
ataladi.  Yahudiy  xalqiga  nisbatan  yevrey  atamasi  ham  ishla-
tiladi.
Yahudiylik ta’limoti asosan quyidagi g‘oyalarga asoslanadi:
1.  Olamni  yaratuvchi  yagona  xudo  Yahvega  imon  keltirish. 
«Yahve» so‘zi «rab» (parvardigor) ma’nosini bildiradi. Tavrotning 
«Chiqish»  kitobida  Xudoning  Musoga  aytgan  ushbu  so‘zi  kel-
tiriladi: «Yahve – ota-bobolaringiz Ibrohim, Is'
 
hoq, Ya’qublarning 
parvardigori,  u  meni  sizga  yubordi»  (Chiqish,  3)  Yahudiy  ruho-
niylari  «Yahve»  so‘zi  o‘rniga  «Adonay»  (rab,  xoja)  so‘zini 
qo‘llashga  buyurganlar.  Faqat  ruhoniylargina  ibodat  vaqtida 
Yahve nomini tilga olganlar.
Yahudiylik  ta’limotiga  ko‘ra,  Yahve  olamlarni  yaratishni 
yakshanbada  boshlab,  juma  kuni  tugatdi,  shanbada  esa 
yahudiylarga  dam  olish  imkoniyati  berildi.  Shu  sababli 
yahudiylik  dinida  shanba  ulug‘  kun  bo‘lib,  jismoniy  mehnatga 
qo‘l urilmaydi.

---

20
2. Yahudiylarning Xudo tomonidan tanlangan xalq ekanligiga 

ishonish.
3.  Messiya  –  xaloskorning  kelib  chiqishiga  ishonch.  Unga 
ko‘ra  oxirzamonda  Yahve  yahudiylar  orasidan  bir  xaloskorni 
chiqaradi va u quyidagilarni bajaradi:
1) Dunyoni isloh qilib qayta quradi.
2)  Butun  yahudiylarni  Quddus  yaqinidagi  Sinion  tepaligi 
atrofida to‘playdi.
3) Yahudiylarning barcha dushmanlarini jazolaydi.
4.  Oxirat  kuniga  ishonish.  Unga  ko‘ra,  Yahvega  e’tiqod 
qilganlar oxiratda u tomonidan mukofotlanadi. Uning qonunlarini 
buzganlar esa shafqatsiz jazolanadi.