|
7.Bola shaxsini to‘g‘ri tushunish va taxlil kila olish muammosi: "Xar bir shaxs
kaytarilmas temperamentdir",-degan edi buyuk fiziolog I.P.Pavlov.Qolaversa,har
bir insonning o„zigagina xos imkoniyatlari mavjudligi va unga hamisha jiddiy
e‟tibor berish zarurligi haqida O„rta Osiyoning buyuk mutafakkirlari Ibn
Sino,Farobiy,va Beruniylar ham o„z zamonlarida alohida qayd etib o„tganlar.
Yuqorida ta‟kidlaganimizdek,ta‟lim olayotgan har bir individ o„ziga xos
bir betakror olamdir.O„qituvchi esa ushbu shaxsni tarbiyalash uchun dastavval
uning "betakror olamiga" kira olishi va shunga mos keluvchi tarbiyaviy tadbirlar
rejasini tuzmog„i lozim. Bugungi kunda sir emaski, ko„pgina maktablarimizda har
bir o„quvchining butun psixologik qiyofasini ifodalovchi ma‟lumotlar
yo„q.Zero,ta‟limning dastlabki kunlaridanoq har bir bola uchun xos bo„lgan
iqtidor va qiziqishlarni diagnostika qiluvchi testlar ishlanmasining zarurligiga
bo„lgan extiyoj tobora ortib bormoqda.Bu extiyojni qondirish uchun esa
Respublika mikyosida yuzlab, minglab psixolog-mutaxasislar tayyorlash
muammosi hal qilinmog„i darkor.
Umuman psixologik xizmatga asoslangan ta‟lim jarayoni xar bir o„quvchi
kamolotiga,undagi barcha iqtidor qirralarini ochishga va rivojlantirishga xizmat
qila olishi bilangina axamiyatlidir.
Taniqli ruxshunos olim L.S.Vigotskiy taraqqyotdan ilgarilab ketgan ta‟limgina
samarali bulishini qayta- qayta ta‟kidlagan edi. Bugun bola kattalar yordamida
amalga oshirayotgan ishni ertaga o„zi bajarishi kerak.Bunga bolani xar tomonlama
rivojlantiradigan,uni fikrlashga urgatadigan,kobiliyatini asta-sekin o„sib borishiga
imkon yaratadigan tafakkurning yangi-yangi qirralarini ochadigan ta‟lim va
tarbiyada,pedagogik
usullarga,psixologik xizmat tizimiga ega bo„lingan
taqdirdagina erishish mumkin.
Bola psixik tarakkiyotini tuzatishning asosiy vazifalari kuyidagilardan, bola
shaxsiy va intellektual imkoniyatlarini rivojlantirish uchun eng yaxshi
sharoitlarni yaratish asosida psixik tarakkiyotdan chetlashishlarni tuzatishdan ,
shaxsiy va axlokiy tarakkiyotidan yokimsiz salbiy yunalishlarning oldini olishdan
iboratdir.
Psixik tarakkiyotni tuzatishlar "Korreksiya kilish" atamasi dastlab
deffektologiyada kasal bolalarga nisbatan ishlatilgan bulsa, amaliy yosh
psixologiyasining rivojlanishi bilan "tuzatish" tushunchasi normal psixik
tarakkiyot uchun xam kullanila boshladi.D.B. Elkonin tuzatishning yunalganligi
Korreksiya xarakteriga boglik ravishda tuzatishning ikki usulini ajratishni taklif
kiladi: 1. tarakkiyotdan chetlashish belgilariga karatilgan simptomatik tuzatish va
2. tarakkiyotdan chetlashish sabablari va manbalariga karatilgan tuzatish
xisoblanadi.
Psixologik maslaxat berish amaliyotidan normal tarakkiyot korreksiyasi va
nonormal tarakkiyot korreksiyasidan farklanadi. Normal tarakkiyotda tuzatishning
mazmuniga kura kuyidagi turlari ajratiladi, akliy tarakkiyot korreksiyasi, shaxs
tarakkiyoti korreksiya, salbiy xolatlarning oldini olish korreksiyasidir. Psixolog
ishida korreksion vazifalarni yechish maksadida psixologik yordamni tashkil
etishga boglik ravishda uning turini kursatish mumkin: madaniy okartuv ishlari,
maslaxat-tavsiyalar berish,individual va guruxiy korreksiya.
MADANIY OKARTUV IShLARI - ota-onalar,tarbiyachilar,ukituvchilarga
muljallangan buladi. Bunda bola tarakkiyoti asosiy konuniyatlari, yosh psixologik
xususiyatlari , xar bir yoshning kiyinchiliklari, muammolari va ularni bartaraf
etish buyicha umumiy tavsiyalar beriladi.
MASLAXAT va TAVSIYaLAR BERISh-ishi bola boshidan kechirgan
kiyinchiliklar sabablarini aniklash asosida olib boriladi. Bunda psixolog ota -
onalar,
ukituvchilar,tarbiyachilar
xamda
bolaning
bajaradigan
ishlarini
tavsiyanomada beradi.
Uchinchi, mexnatni kup talab etadigan psixologning tuzatish ishi ota -onalar,
ukituvchilar, tarbiyachilar va bolalar guruxi, yoki individual bir bola bilan
xamkorlikda olib boriladi. Ishning ana shu turi ancha mexnat , vakt, kup metod va
metodikalarni kullashni talab etsa xam ancha natijali xisoblanadi.
Bolalar psixik tarakkiyotini tuzatish muammosi buyicha chet el psixologiyasiga
murojaat kilishimiz kuyidagilar bilan boglik:
1) Chet - el psixologiyasida tuzatish ishlarining texnikasi, uni utkazish
tartiblari, metodlari, juda yaxshi ishlangan bulib, Amaliy psixologik vazifalariga
moslashtirilgandir:
2) Sunggi vaktlarda tuzatish metodlari va texnikalarini, ularning nazariy
manbalari va asoslarini taxlil kilmasdan tugridan - tugri notankidiy uzlashtirish
kuchaymokda;
3) Chet - el psixologiyasidagi bola psixik tarakkiyotini tuzatish muammosidagi
barcha nuktai nazarlarni 2 guruxga ajratamiz:
a) psixodinamik nuktai nazar buyicha terapevtik kuch ongni, uning tuzilishini
rivojalantirishga karatiladi:
b) xulkiy nuktai nazar buyicha individning tashki muxitda aktivligini
aniklaydigan stimul- reaksiya boglanishining kurinishini uzgartirishdan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
