Z ibodullayev


  Tibbiyot  psixologiyasining  qisqacha  tarixi



Download 12,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/283
Sana09.12.2021
Hajmi12,93 Mb.
#190548
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   283
Bog'liq
Tibbiyot psixologiyasi (Z.Ibodullayev)

1.2.  Tibbiyot  psixologiyasining  qisqacha  tarixi
Odamzot  paydo  boMibdiki,  turli  kasalliklarga  qarshi  kurashib 
kelgan.  Bemor  odamni  darddan  xalos  qilish  uchun  turli  usullar 
o ‘ylab  topishgan.  Qadimda  bem orlarni  davolashda  giyohlarni  ko‘p 
qoMlashganini tarixiy manbalardan yaxshi bilamiz,  lekin  ruhiy ta ’sir 
o'tkazish yoMi bilan davolash qachon qoMlanila boshlanganligi bizga 
noma’lum.  Shuni alohida ta’kidlash lozimki, hozirgacha nomi m a’lum 
boMgan deyarli barcha tabiblar bem orlarni davolashda ruhiy usullarni 
ko‘p qoMlashgan.  Ularning aksariyati birinchi tabib — organizmning 
o'zi va aynan organizm har qanday kasallikka qarshi kurashishi kerak, 
bizning vazifamiz  unga  yordam  berishdir,  deyishgan.
Qadimgi  davr  adabiyotiga  nazar tashlaydigan  boMsak,  tibbiyot, 
falsafa va psixologiya fanlarining chambarchas bogManib ketganligining 
guvohi  boMamiz.  M iloddan  ilgari  yashab  o ‘tgan  deyarli  barcha
www.ziyouz.com kutubxonasi


faylasuflar  tibbiyot  va  psixologiyaga  oid  o ‘z  fikrlarini  yozib  qol- 
dirishgan,  chunki  ular  ruhiy  kuchlarning  m anbaini  inson  miyasi 
bilan  bogMashgan.
Qadimgi  Xorazm  hududida  miloddan  ilgari  VI  asrda  bitilgan 
zardushtiylarning  muqaddas kitobi «Avesto» da tibbiyot va psixolo­
giyaga  oid  muhim  m a’lum otlar  keltirilgan.  «Avesto»  uch  kitobdan 
iborat  bo‘lib,  uning  birinchi  kitobi  «Vendidat»da  tibbiyotga  oid 
m a ’lum otlar  berilgan.  U nda jism oniy  va  ruhiy  poklanish  haqidagi 
qonunlar majmuasi keltirilgan.  «Avesto» kitobida biz ko‘rish, eshitish, 
hid bilish va ta’m bilish markazlari  miyada joylashgan,  degan fikrlar- 
ni uchratamiz.  Kitobda hayot markazi suyak iligida joylashgan deyil- 
gan.  Shuningdek,  kitobda  odam   anatomiyasi  va  fiziologiyasiga  oid 
juda  qiziqarli  m a’lum otlar  keltirilgan.  Inson  salomatligini  saqlash 
yo‘llari  yoritilgan.
«Avesto»  kitobida nafaqat ruhiy tushkunlik,  balki jismoniy zo‘ri- 
qish  ham   kasallikka  olib  kelishi  aytilgan.  Kasalliklarni  davolashda 
jarrohlik va ruhiy tinchlantirish davolashning asosiy usullaridan biri, 
deb  ko'rsatilgan.  «Avesto»da  gigiyena,  profilaktika,  toza  yurish, 
yom on  narsalarga  yaqinlashmaslik,  toza  havoda  sayr  qilish,  sifatli 
ovqatlar tanovul qilish va toza ichimlik suvi ichish haqida ham ko‘p 
m a’lum otlar keltirilgan.  Kitobda yoshlar jism oniy va  ruhiy baquwat 
bo‘lishi uchun to ‘yib ovqatlanishi,  yetarli darajada ovqatlanmaydigan 
xalq  kam quw at  boMishi  ko'rsatilgan.
Miya va ruh orasidagi munosabatlarga oid  qarashlari bilan  mash- 
hur  boMgan  tibbiyot  fanining  otasi  Gippokrat  (Buqrot)  (miloddan 
aw algi  460—377-yillar)  asarlari  bugungi  kungacha  yetib  kelgan.  U 
odam  anatomiyasi va fiziologiyasini chuqur o ‘rgandi,  bosh  miyaning 
tuzilishi  bilan  qiziqdi.  G ippokrat  odamlar  xulq-atvorini  kasalliklar 
kechishiga bogMab o ‘rgandi va temperament  haqida ta ’limot yaratdi. 
G ippokrat  odam tem peram entini  to ‘rt  tipga ajratdi:  1)  sangvinik — 
harakatchan,  xushchaqchaq,  irodali  odam,  ularning  organizmida 
qon ustunlik qiladi;  2) xolerik — tez jahli chiqib ketadigan, hissiyotga 
beriluvchan  odam,  ularda  jigar  o ‘ti  ustunlik  qiladi;  3)  flegmatik  — 
bosiq,  kam  harakatchan va sust  odam,  ularning  organizmida  flegma 
(shilliq,  xilt)  ustun  turadi;  4)  melanxolik — o ‘z  kuchiga  ishonmaydi- 
gan, doimo tushkun, tang ahvolda yuradigan, qiyinchiliklardan qo‘rqa- 
digan odam.  Ularning qonida melanoza (savdo, qora o‘t) ustunlik qiladi.
G ippokratning fikricha,  sangviniklar  kasallikka kam chalinadilar, 
xoleriklar  va melanxoliklar  kasallikka moyil  kishilardir.  G ippokrat
www.ziyouz.com kutubxonasi


G ippokrat
M iloddan  aw algi 
460—377-yillar
kasalliklarning  kechishi  va  bem orning 
tuzalishi uning tem peram entiga bog‘liq 
degan.  Bu  ta ’limot  keyinchalik  barcha 
olimlarda qiziqish uyg‘otdi.  Hozirgi kun­
da  yetakchi  psixologlar va vrachlar be­
morlarni davolashda bemorning tem pe- 
ramentiga alohida e’tibor berishadi.
Gippokratning tibbiyot oldidagi yana 
bir  buyuk  xizmati  uning  vrach  qasam - 
yodini yaratganligidir.

Download 12,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   283




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish