Z ibodullayev

Tibbiyot psixologiyasi  quyidagi  asosiy masalalarni  o ‘rganadi:  1) 
bem or va tibbiyot xodim ining shaxsi,  ular orasidagi o'zaro munosa- 
batlarni;  2) psixoprofilaktika, psixogigiyena va deontologiya m uam - 
molarini;  3)  shifokor  siri va  etikasini;  4)  yosh  bilan  bog‘liq tibbiy- 
psixologik m uam m olarni;  5) sezgi va idrok,  diqqat va xotira,  shaxs, 
xulq-atvor,  tem peram ent,  stress,  hissiyot, tafakkur,  ong va ularning 
xususiyatlarini;  6)psixologik tekshirish usullarini.
Shuningdek,  ushbu  fan  psixogen va organik  kasalliklarda kuza­
tiladigan psixologik o ‘zgarishlarning etiologiyasi, klinikasi va diagnos- 
tikasini o ‘rganib,  davolash choralarini ishlab chiqadi. Tibbiy psixolo- 
giyaning  asosiy  yo‘nalishlaridan  biri  bu  psixosomatik  sindromlarni 
o‘rganishdir.
Tibbiyot psixologiyasini boshqa tibbiyot fanlaridan ajratib o ‘rga- 
nish  xato  bo‘lur  edi.  H ar  qanday  kasallik  asosiy  davolash  chora- 
laridan  tashqari,  bem orga  ruhiy  ta’sir  qilishni  ham   taqozo  etadi. 
M asalan,  operatsiyaga  tayyorlanayotgan  bem orni  jarroh  yaxshi 
so‘zlar bilan  tinchlantiradi,  operatsiyaning  muvaffaqiyatli  o‘tishiga 
ishontiradi, operatsiyadan keyin sog‘ayib oyoqqa turib ketishiga unda 
ishonch  uyg‘otadi.  Operatsiyadan  keyin  ham   bem or bilan  suhbat- 
lashish  asosan,  uning  ruhini  ko'tarishga,  asabini  tinchlashtirishga 
yo‘naltirilgan b o ‘ladi.  Bu ish bilan albatta, jarrohning o‘zi va boshqa 
tibbiyot  xodim lari  shug:ullanadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

H om ilador  ayolning  tug‘ish  paytidagi  ruhiy  holati,  ayniqsa, 
e’tiborni  talab qiladi.  Qo'rquvdan  toMg‘oqning qaytib ketish  hollari 
ham ko‘p  uchraydi.  Tug‘ayotgan ayoldagi qo'rquvni  uni shirin  so‘z 
bilan tinchlantirib, yo‘qotish mumkin. Yoki teri-tanosil kasalliklarini 
olaylik.  Q attiq  asabiy  zo'riqishdan  keyin  terida  paydo  bo‘ladigan 
qichimalarni  kuchli  gormonal  surtm alarni  ishlatib  ham   yo‘qotish 
qiyin  yoki  mumkin  emas.  Lekin  platseboterapiya  va  psixoterapiya 
usullarini  qoMlab  bemorni  oylab,  b a ’zan  yillab  davom  etayotgan 
qichima dardidan xalos etish  mumkin.
M a’lumki,  qattiq  hissiy  zo‘riqishdan  keyin  qand  kasalligi,  xafa­
qon kasalligi,  miokard infarkti,  insult  kabi og‘ir kasalliklar rivojlanadi. 
Hatto  oshqozon-ichak  yara  kasalligi,  qon  kasalliklari  b a’zan  ruhiy 
zo‘riqishlardan  keyin paydo  boMadi.  O dam  organizmida sodir boMa- 
digan  har qanday  kasalliklarda  ruhiy ta ’sir albatta  ishtirok  etadi.  Bu 
esa har bir vrachning psixologiyani mukammal egallashini talab qiladi.
Bemorning  ruhiyati  sog‘lom   odam nikidan  farq  qiladi.  H ar kim 
betoblikka  turlicha  m unosabatda  boMadi.  Kimdir  qattiq  siqiladi  va 
o ‘z  ahvolini  o ‘zi  ogMrlashtiradi,  boshqa  birov  tuzalishdan  um idini 
uzib, taqdirga tan beradi, uchinchisi esa sog‘ayib ketishiga um id bog‘- 
laydi.  Bu,  albatta,  bemorning  tem peram entiga  ham   k o ‘p jihatdan 
bogMiq.  Demak,  bemorni  davolashga  kirishayotgan  har  bir  vrach 
uning  qaysi  temperamentga  (xolerik,  sangvinik,  melanxolik,  fleg- 
matik)  taalluqli  ekanligiga  ham   e ’tibor  qaratishi  lozim.