Z ibodullayev

silash,  k o ‘z  va 
so ‘z
 orqali  ta ’sir qilsa,  miya  po‘stlog‘ida joylashgan  uchta markazni 
(sezgi,  ko'ruv  va  eshituv  markazlarini)  tormozlash  im koniga  ega 
bo‘ladi  (36-rasm ).  Bu torm ozlanish  po‘stlog‘ning barcha sohalariga 
tarqaladi  vabem or  gipnotikuyqugaketadi.
36-rasm .  Gipnoz.  G ip n oz  paytida  s o ‘z  orqali  ta’sir  qilish  nutq  markazla­
rini  (1),  silash  -  sezgi  markazlarini  (2),  ko‘z  bilan  boqish  —  ko‘ruv 
markazlarini(3)  tormozlaydi  vabem orning  gipnotikuyqugaketishi
osonlashadi.
Psixoterapevtik  tajribasi  b o ‘lmagan  vrach  bem orni  davolashda 
qiynaladi,  ayniqsa,  nevroz bilan kasallangan bem orda psixosomatik 
belgilar  kuzatilsa,  diagnoz  qo‘yish  ham  ancha  mushkullashadi.  Bu 
yerda  nevropatologlar  ham ,  terapevtlar  ham   bir  xil  muammoga 
duch kelishadi.  Masalan, bemorga uning shikoyatlariga qarab (maxsus 
tekshirishlar  o ‘tkazilmasdan),  «oshqozon  yarasi  kasalligi»  tashxisi 
qo ‘yiladi.  U  bu  kasallik  bilan  10  yildan  buyon  og‘riydi.  Qorindagi 
og'riqlar siqilganda kuchayib, tinchlanganda kamaysa, ovqat  rejimiga 
bog‘liq  b o ‘lmasa,  tashxisning  to ‘g ‘riligi,  albatta,  gum on  uyg‘otadi. 
Kuchli  og‘riq  bilan  kechib,  10  yillab  davom  etadigan  «oshqozon
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

yarasi kasalligi» biron-bir asorat berishi gastroenterolog va jarrohlarga 
ayon,  albatta.  Demak, bu o ‘rinda bemorni  maxsus tekshirishlardan 
o'tkazib,  «oshqozon yara kasalligi» tashxisini inkor qilgandan  keyin, 
vrach uni psixologik usullardan foydalangan  holda  davolashi  lozim. 
Bu  ish  bilan  faqat  nevropatolog  yoki  psixonevrolog  shug‘ullanishi 
shart  emas,  albatta.
O 'ziga  taalluqli  bo'lm agan  bem orni  «sizda  nevroz  bor,  endi 
nevropatologda  davolaning»  deb,  bem orni  d o k to rd an -d o k to rg a 
yuboraverish  yomon  natijalarga  olib  kelishi  m um kin.  Qolaversa, 
nevrozga  chalingan  bem orga  barcha  mutaxassislikdagi  vrachlar 
dastlabki  yordam ni  ko‘rsata  olishlari  kerak.  Iloji  boricha,  bem orni 
davolaydigan  vrachlar soni  kam  bo'lishi  maqsadga  muvofiqdir.  Bu 
haqda m ashhur vrach  X .F.G ufelyand  (1762—1836)  shunday degan 
edi.  «Bitta  vrach  davolasa  yaxshi,  ikkitasiga  ham   chidasa  b o ‘ladi, 
lekin uchtasi  — bu dahshat!»  Bu bilan u  kasalni  davolovchi vrachlar 
hadeb  ko'payaversa,  bem orning  tuzalishi  qiyinlashadi,  dem oqchi. 
D oktorlarni  maslahatga  chaqirish  mumkin,  lekin  davolovchi  vrach 
bitta b o ‘lmog‘i kerak.
Psixoterapevtik  m uolajalar  farm akoterapiya,  fizioterapiya  va 
davolash gimnastikalari bilan olib borilsa,  natijasi yanada samaraliroq 
bo'ladi.  Bu  borada  kasallik  anamnezini  yig‘ishga  ham   katta  e ’tibor 
qaratish  lozim.  T o‘la  yig‘ilgan  anamnez  —  yarim  davo  deb  bejiz 
aytishmagan.  Ba’zan  bem or shifoxonada  necha  kun  yotsa,  shuncha 
kun  anam nez  yig‘ish  bilan  o ‘tadi,  natijada  diagnoz  ham ,  davolash 
ham  hadeb o ‘zgartirilaveradi.  Bu,  albatta,  bem orning asabiga tegadi. 
Davolovchi  vrach  to ‘plagan  anam nez  dotsentni,  u  yiqqan  anam nez 
professorni  qoniqtirmaydi  va  hokazo.  Anamnez  yig‘ish  boshqa,  uni 
tahlil qilish boshqadir.  Masalan, bemor o ‘zi kuyib-pishib gapirayotgan 
belgi  tashxis  uchun  ahamiyatsiz  bo'lib,  kasalning jig'iga  tegayotgan 
bir  simptom  bo'lishi  m um kin,  xolos.  Vrach  tashxis  q o ‘yayotganda, 
ba’zan subyektiv simptomlarning quli bo'lib qoladi.  Bunday simptomlar