Z h e k is t o n r e s p u b L ik a s I

mos harakatlar “R aqs  m ashqlari”.

6.  “Ishqibozlar konkursi” tanaffus-pauza vaqtida -  arqon tortish (ota 

onalar  v a  boshqa  kattalar)  2  jam oaga  b o lin ib   (6  tadan)  jam oa 

b o ‘yicha  tortib  o ‘tishga  harakat qiladilar.  Chiziqdan  tortib  o ‘tgan 

jam oa g ‘olib hisoblanadi.

7.  “Sardorlar konkursi” - “Kim tez o‘raydi”

tez o ‘rab kim  o ‘rtadan oldin o ‘tsa g ‘olib b o ‘lib chiqadi

8.  “T arbiyachilar  konkursi”  -  kim  k o ‘proq  aylantira  oladi  -   30 

soniya  davom ida.  Komanda  6  kishidan  iborat.  Bu  bellashuvda 

ham shaxs birinchiligi  va jam oa g‘olibligi  aniqlanadi.

---

9.  “ Aralash  estafeta”  ju ft-ju ft  b o ‘lib  sport  buyum lari  bilan  turll 

harakatlarni,  mashqlami  bajarish.

10 m.

Bulardan tashqari,  azaldan,  ayniqsa,  hozirgi  paytda qizlar,  boMajak 

onalarga  katta  e ’tibor  berilm oqda,  chunki  “SogMom  onadan  sog‘lom 

farzand  tu g ‘iladi”.  Shu  borada,  Sergeli  tumani  300  m aktab-kollejda 

tajriba asosida  “Balli  qizlar”  sport  bayram i  ssenariysini  tav siy a  qilamiz. 

Ishtirok etuvchilar 9-11  sin f o ‘quvchilari.

“ B alli  q iz la r”  sport bayrami.  0 ‘zbek  ayollari  sarvqad,  qalam qosh, 

boMishni  orzu  qilganlar.  Bunga  ularni  haqiari  bor.  Z ero  ular  T o ‘maris, 

Barchinoy, Shirin-u Zuxrolar avlodi.

Respublikam iz  Prezidenti  I.A.  Karimovning  “ SogMom  avlod 

uchun”  shiori,  “Kamolot”  ja m g ‘armasining  ta ’sir  etish  mustaqil 

0 ‘zbekistonning  m unosib  quruvchilari  va  m a’naviyatim iz  faxrini 

tarbiyalashga  qaratilgan.  Shu  nuqtayi  nazardan  xalq  ta ’lim i  tizim ida 

qizlarning  jism oniy  va  m a’naviy  tarbiyasi  dolzarb  m asalalardan  biri 

boMib qolm oqda.

M arkaziy  Osiyoda  qadim da  qizlar  tarbiyasiga  jid d iy   aham iyat 

berilgan.  Masalan,  Zardusht  d inida  ayol  siymosi  yuqori  darajaga 

k o ‘tarilgan.  Hindlaming  uchinchi  asrda yaratilgan  “ K am asutra”  kitobida 

qiz  bolaning  64  talabni  pinhona  o ‘zlashtirib  olm og‘i  zarur  deyilgan. 

Unga,  masalan,  qo‘shiq  aytish,  raqs  tushish,  sozchilik,  fasoqat  (chiroyli 

s o ‘zlash)  munavvarlik,  guldasta  tuzish,  qo‘g ‘irchoq  yasash,  chevarlik, 

ozodlik,  y uz  harakatlarini  tushunish,  o ‘z  tuyg'usini  s o ‘zsiz  ifoda  eta 

olish ro‘yxushlik, akrobatik holatlarini o ‘zlashtirish kabi  b ilim lar kirgan.

Olm on  mutafakkiri  Yoxan  Hatfrid  Xarder  o ‘zining  “Insoniyat 

tarixi  falsafasiga doir g ‘oyalar” kitobida yozadi:

Negaki  ,  O vro‘po  bu  xushkelbat  insonlar  m akon  tutgan 

zamindan  uncha  uzoq  tushm agan  ekan  ...  Din-u  san ’at,  ilm -u  fan- 

m adaniyatim izning  bor-yo‘q  bisoti,  bizning  butun  g ‘o fil  ruhim iz  —  biz 

ulardan  k o ‘p  yoki  oz  Samara  ko‘rgan  -  ko‘rganim izdan  q a t’iy  nazar  -  

barchasi  ajoyib  tarzda  takom ilga  yetgan  ana  shu  xalqlardan  kelgan 

tuhfadir.  Insontyatni  bezashi,  kam ol  toptirish  lozim  boMgan  qadriyatlar 

xuddi  shu  mamlakatlarda  kashf etildi  va  sinab  k o'rildi.  A garda  taqdiri 

azalning  ozoda  nafasi  bu  ruh  gullardan  biz  sari  xushbo‘y  taratm asa, 

agarda  ushbu  xalqlam ing  yam -yashil  novdalari  bizning  tarvaqaylab

---

ketgan  butoqlarim izga  payvand  etilm asa  va  yillar  kechishi  bilan  nasl 

daraxtim iz  lanasini  yashnatib  yuborm asa  edi,  O vro‘poning  shimoliy 

xalqlari  hanuzgacha yovvoyi  b o ‘lib qolaverardi”.

D em ak,  yosh,  sogMom  avlod  tarbiyasi  uchun  bo ‘lajak  ona 

barkam ol  boMmogM  lozim ligi,  barkam ol  va  dono  ayollarim iz  boMgani 

uchun  B obil  bogMari,  B ibixonim   madrasasi  va  masjidi,  Tojm ahallar 

bunyod  etilgani  bejis  emas.  “S o g ‘lom   avlod  uchun”  istiqbol  dasturini 

am alga  oshirish  m aqsadida  y osh  qiziar,  boMajak  onalam i  sogMom  qilib 

tayyorlashda jism oniy tarbiya va sportning o ‘mi  beqiyosdir.

A fsuski,  qadimdan  davom   etib  kelgan  qizlam i  jism onan  chidamli 

va  epchil  qilib  tarbiyalash  a n ’analariga  befarq  qarab  kelinmoqda. 

O qibatda  farzandlar  tu g ‘ilishi,  ulam ing  nozikligi,  rivojlanishi  berilgan 

m a’lum otlarga  qaraganda  ko‘ngildagidek  emas.  Kasalliklar  chaqaloqlar 

orasida yildan yilga oshib borm oqda.  SogMom zurriyot m asalasi  bugungi 

kunda  dolzarb  muam mo  boMib  qolmoqda.  Yuqorida  qayd  etilganidek, 

sogMom  onadan,  sog‘  farzand  tu g ‘iladi.  Bu  esa  bo‘lajak  onaning 

jism on iy   tarbiyasini  to ‘g ‘ri  yoMga  qo‘yish,  ularga  jinsig a  munosib 

zaruriy  bilim lam i  berish,  harak at  ko‘nikmalarini  shakllantirishning 

milliy  k o ‘rik!arini  tadqiq  va  tatbiq  etish  vazifasini  kun tartibiga qo‘yadi. 

Shu  boisdan  mahailiy  m illat  qizlarining  jism oniy  tarbiya  va  sportga 

bo‘lgan  qiziqishi  ham da  m unosabatini  aniqlash,  m ustahkam lash  har  bir 

o ‘qituvchining muhim vazifalaridan biridir.

M a k ta b d a   sp o rt b a y ra m in in g  aham iyati va  uning m a k ta b  

o ‘q u v c h ila rin in g  jism o n iy  tarb iy asid ag i o ‘rn i

V atan  uchun  ham,  har  b ir  o ila   uchun  ham  eng  avvalo  sogMom 

farzand  tarbiyalanishi  kerak. 

Hozirgi  paytda  statistika  bo'yicha 

respublikam iz  aholisining  taxm inan  30 

%

  li  salomatlik  garovi  boMgan 

jism oniy  tarbiya  bilan  shug\ullanadi.  Achinarlisi,  xotin-qizlam ing  bu 

boradagi  k o ‘rsatkichi  6  

%

  ni  tashkil  etarkan,  xolos.  Sog‘lom  avlodni 

dunyoga  keltirish,  tarbiyalash,  jam iyatga  mos  tarzda  tayyorlash  -  

bugungi  kun  onalariga  ko‘p  jih atd an   b o g iiq .  Demak  onalar,  ayollar 

salom atligi, ulam ing jism onan sogMom,  ma’nan yetukligi  farzandlarim iz 

kam oloti v a jam iyatim iz rivojining bosh omillaridir.

B oy  qoMyozmalar  turli  xil  manbalar,  ajdodlarim iz  uzoq  o ‘tm ishda 

ham   jism oniy  m ashqlar  bilan  muntazam  shug‘ullanib  kelganligidan 

ogoh  etadi.  “Alpomish”,  “ B archinoy”, “Qirqqiz”,  “T o ‘m aris”  eposlarida

---

tasvirlanishicha,  o ‘sha  davrda  ayollar  jism oniy  tarbiyaga  nafaqat 

qiziqishgan,  balki erkaklar bilan  tengm a-teng  m usobaqalashishgan.  Kezi 

kelganda  yelkam a-yelka  turib  dushm anlarga  qarshî  ja n g g a   kirishg an... 

Barchinoy,  Q aldirg‘och,  G uloyim   va  Qirq  g o‘za!  tim sollari  sharq 

ayolining jism oniy  kamoloti  va  benazir  layoqati  borligidan  darak  berib 

turibdi.  Albatta, jism onan kuchli  inson  ruxan sogMom ham   b o ‘ladi.

Insonning  e’tiqodi  kuchli,  m ustahkam   boMishi  bilan  b irga  badani 

ham  so g ‘,  chiniqqan,  har  qanday  m ashaqqatlarga  dosh  bera  oladigan 

b o ‘lm og‘i  lozim.  Payg‘am barim iz  (S.A .V):  “Kuchli  m o ‘m in  kishi  Olloh 

xuzurida kuchsiz m o‘m indan yaxshiroq  va m ahbubroqdir” degandilar.

Salomatlikni  tiklashga xizm at qiladigan  m ashqlar  Islom   dinida  ham 

qadrlanadi. 

Haj  safari  ham   kishidan  har  tom onlam a  sogMom 

boMishlikni  taqozo  etadi.  M o‘m in  yashayotgan  yeridan  to   k a’batul- 

logacha  piyoda  yurib  borishi  va  u  yerda  uzluksiz  k a’batulloh  atrofida 

aylanishi,  Arofat togMga chiqishi  va  k a’baga qaytishi  zarur boMarkan.  Bu 

birinchidan,  kishidan  m ustahkam  sogMiq  talab  etsa,  ikkinchidan jism oniy 

chiniqqan,  sabr-bardoshli,  irodali  v a chidamli  boMishga  undaydi.  Ayollar 

ham  yuqoridagi  barcha  riyozatlam i  Haj  safari  d avom ida  erkaklar 

barobarida tortishlari  shart  bo‘ladi.  B ir so ‘z  bilan  aytganda,  Islom   sog‘liq 

uchun nimaki  zarur bo‘lsa,  m usulm onlarga buyurgan”.

O na  boMish  -   buyuk  baxt.  Ayniqsa  baquvvat,  sogMom  har 

tom onlam a  yetuk  farzandga  o na  boMish  yana  katta  sharafdir.  Bunga 

erishish  uchun boMajak  onalar  avvalo  sogMom  va  m a’lum   t a ’lim -tarbiya 

jarayonlari  bilan tanishishlari  lozim.

Xotin-qizlar,  yosh  onalarga  turli  xil  jismoniy  m ashqlam i  o ‘rgatish, 

mahallalarda,  oilalarda  sogMomlashtirishga  doir  tadbirlar  tashkil  qilish, 

tushuntirish  va  maslaxatlar  berish  lozimdek  ko‘rinadi.  M aktabtar  o 'rta 

maxsus  va  oliy  o ‘quv  yurtlari  ham da  ishlab  chiqarish  korxonalarida 

sog‘lomlashtirish 

ishlarini 

olib 

boradigan 

m utaxassis. 

xodimlar 

tayyorlashni  kengaytirish  zarur.  Shu  bois  ham  m aktabda  o ‘quvchi  qizlar 

bilan  olib  boriladigan  jismoniy  tarbiya  ishlarining  aham iyati  ju d a  katta. 

M aktabda  olib  boriladigan jism oniy  tarbiya  shakllariga  jism oniy  tarbiya 

darsi,  darsdan  tashqari  olib boriladigan  sogMomlashtirish  tadbirlari  kiradi. 

Bola maktabga kelguncha 80 %   harakatda  bo‘lar ekan.  Faqat 20 %  uxlash, 

dam  olish,  ovqatlanish  va shu  kabiiarga  sarflanar  ekan.  M ana  shu haftalik 

harakatga  boMgan talabning 80 % ini  butun  11  yil  davom ida o ‘quvchilarda 

saqlab  qolishimiz  lozim.  M a’lum ki,  maktabda  jadval  asosida  o ‘tka- 

ziladigan  haftada  2  soat  jism oniy  tarbiya  darsi  o ‘quvchilarda  harakatga 

bo‘lgan  talablaming  11  %iga  jav o b   berar  ekan,  darsdan  tashqari  hamma

---

jism oniy  tarbiya  tadbirlari  haftalik  harakatga  bo‘lgan  talablarning  60 

% igacha  qoniqtirar  ekan.  D em ak,  darsdan  tashqari  olib  boriladigan 

tadbirlarga  katta e ’tibor  berilishi  lozim.  Bu  tadbirlardan  biri  turli  -  turnan 

sport  bayramlaridir,  ayniqsa  “Balli  qizlar!”  bayrami  juda  qiziqarli  o ‘tadi. 

Bunday bayramlami o ‘tkazishdan maqsad va vazifalar:

— qizlarda harakat faolligini oshirish;

— hayotiy zarur ko‘nikm a va malakalarni shakliantirish;

— o ‘zaro hurm at va do‘stlik  fazilatlarini tarbiyalashdir.

S p o rt  b a y ram in i o  tk a z ish  ja ra y o n id a   pedagogik ta la b la r

B u   qiziqarli  sport  bayram i  samarali  o ‘tishi  uchun  ju d a  katta 

tayyorgarlik  kerak  va jiddiy  qarash  lozim.  Bayram  bellashuvida o ‘rta va 

yuqori  sinflar  qatnashishi  m um kin.  Masalan,  10-11  sinflar  yoki  8-9 

sinflar  o ‘zaro  bellashishlari  m um kin.  Bu  masala  oldindan  tayyorlanib 

pedagogik  kengashda  ko‘rib  chiqiladi  va  tasdiqlanadi.  “Balli  qizlar” 

bayram ida  pedagogik  jam oa  qatnashishi  m aqsadga  m uvofiqdir,  sin f 

rahbarlari  nazorati  ostida  o ‘quvchilar  bayramga,  m usobaqalashishga 

tayyorgarlik  ko‘radilar.  Har  b ir beriladigan  vazifalar ta ’limiy,  tarbiyaviy 

va sogM omlashtirishni  bayon etishi  lozim.

S port  bayram lari  o ‘quv  yili  davom ida tarixiy  sanalarga (vaqtlarga) 

bo g ‘langan  holda  o'tkazilishi  m aqsadga  muvofiqdir.  M asalan,  “Xotin- 

qizlar  k u n i”ga,  “N avro‘z”  bayram iga,  “Bolalam i  him oya  qilish  xalqaro 

kuni”ga,  “K onstitutsiya  kuni”ga,  “Jismoniy  tarbiya  va  sport  kuni”ga, 

“Salom atlik  kuni”ga  va  h.k.  b ag ‘ishlangan  sport  bayram laríni  o ‘tkazish 

m um kin.  D em ak,  har  bir  chorakda  bayramlami  rejalashtirish  m aktabda 

jism on iy   tarbiya  va  sport  m asalalarini  ko'tarish  ham da  yaxshi  yo ‘iga 

q o ‘yishg a im koniyat yaratadi.

U shbu  bayram lam i  sam arali  o ‘tkazish  uchun  birinchi  navbatda 

tashkiliy  q o ‘m ita tuziladi.  U   bayram   dasturini  ishlab  chiqadi  ham da reja 

ssenariysini  tuzadi  va  shu  m o ‘ljallangan  bayramga  butun  tayyorgarlik 

uchun kerak b o ‘lgan ishlar b o ‘y ic h a  rahbarlik qiladi.

Ishlab  chiqilgan  sport  bayram   dasturi  asosida  hay’at  guruhlar  o ‘z 

ishlariga  jiddiy  tayyorgarlik  k o ‘radilar.  M axsus  tuzilgan  ishchi  guruh 

bayram   o ‘tkazish  joyida  b ezatishga  katta  e ’tibor  bilan  qaraydilar. 

A yniqsa  m aydonchalar,  sport  xonasi  va  boshqalar  kerakli  sport 

anjom lari,  buyum lar,  kasbiy 

m ateriallar  va  boshqalar  oldindan 

tayyorlangan b o ‘lishi zarur.

---

Sport  bayramini  o ‘tkazish  uchun  tuzilgan  q o ‘mitaga  m aktab 

direktori,  jism oniy  tarbiya  o'qituvchilari,  ota-onalar,  jismoniy  tarbiya 

bo ‘yicha  aktivistlar  va  aktiv  sportchilari  kiradilar.  Ular  bayram  

ssenariysini  va  dasturini  ishlab  chiqadilar  ham da  hay’atlar  guruhini 

tuzadilar.  Undan  tashqari  har  bir  qo ‘m ita  a ’zolari  orasida  qilinadigan 

ishlami  hamda vazifalam i yuklaydi.

Sport bayram ini  yuqori  saviyada o ‘tkazish  uchun maxsus  vakolatli 

shaxslar guruhi  (kom issiya) tuziladi:  texnik-m oddiy  ta ’minlash  guruhlar 

bayramning  ochilish jo y i,  musobaqa  o ‘tkazish jo y i,  kerakli buyum lar  va 

sport  anjomlari  bilan  ta ’minlaydi;  bellashuvlar  o ‘tkazish joyini  bezatish 

uchun  maxsus  m adaniy  guruh  -   ular  turli  piakatlar,  rasmlar,  albom , 

atributlar,  em blem a,  bayroqchalar,  raketalar,  koptoklar  va  boshqalam i 

tayyorlaydilar;  m usiqaviy  badiiy  rahbar  sh e ’r,  ashula,  musiqalam i 

tanlaydi  va  kerak  bo‘isa,  tuzatadi,  tikadi  va  shu  kabilar;  yana  bir  guruh- 

bu  jism oniy  tarbiya  o ‘quvchilari  -   ular  bellashuvi  dasturi,  h ay’at 

a ’zolariga m usobaqa bayoni bilan ta’m inlaydi  v a shu  kabilar.

Yuqorida  qayd  etilgan  maxsus  vakolatli  shaxslar  guruhi  “Balli 

qizlar”  bellashuvini  o ‘tkazish  ssenariysi  tuziladi,  aniq  o ‘tkazish  vaqti, 

mashqlar,  m usobaqalar,  o ‘yinlar  ketm a-ketligi  ham da  har  bir  o ‘yinda 

javobgar shaxslar k o ‘rsatiladi (tajriba yuzasidan).

Sergeli  tumani,  300-sonli  litsey  m aktabida  “N avro‘z”  kuniga 

bag‘ishlangan  “Balli  qizlar”  bayramini  tashkil  qilish  va  o ‘tkazish  dasturi 

tuzildi.  Bu  dastur  asosida  ssenariy  yozildi.  Shu  borada  birinchi  navbatda 

ishchi  guruhi  tuzildi.  U lar 5  kishidan  iborat  ishchi  guruhni  tashkiliy  ishlari 

quyidagilardan  iborat:  bayram  o ‘tish  joyini  bezatish  (piakatlar,  devoriy 

gazetalar,  she’rlar, turli bayroqchalar, pufaklar va h.k.lar).

Bulardan tashqari  sport bayramida kerak narsalam i hamda samarali 

o ‘tkazish  uchun  zarur  buyumlarni 

ham  

ishchi 

guruh  a ’zolari 

ta ’minlaydilar.  Ishchi  guruh  ishlarini  nazorat  q ilish  maktab  direktori, 

harbiy  rahbar va jism oniy tarbiya o ‘qituvchisi boshqarib bordilar.

“Balli  qizlar”  bayram ini jism oniy  tarbiya  o ‘qituvchisi  olib  boradi. 

M usobaqa  jarayonida  vazifalami  qizlar  tom onidan  bajrilishini  va 

g ‘oliblami aniqlash uchun hakamlar hay’ati  ishlaydi.

M usiqa  j o ‘rlaydi.  Mehmonlar  to ‘la.  M arsh  m usiqa  ostida  birin- 

ketin  10a ,  l l b,  10v,  108,  l l a,  1 I b-sin f jam oasi  chiqadilar  va belgilangan 

joyd a saflanadilar.

---

Maktab  d irektori  ularni  tabriklaydi  va  bugungi  bellashuvda, 

o ‘qishda,  shaxsiy  h ayotida  ornad  hamda  baxt  tilaydi.  Tantanali  kecha- 

sport bayramini  ochilish ig a ruxsat beradi.

B irinchi  b ellash u v .  Qizlar  komandasi  5  kishidan  iborat  bo‘lib 

basketbol  to ‘pini  q o ‘yilgan  8  buyumlararo  olib  o ‘tib,  to‘pni  korzinaga 

tashlash  (tushirish  shart)  lozim,  so‘ng  to‘pni  yerga  urib  bir to‘p  bilan  o ‘z 

komandasi  tomon olib yuradi  va keyingi dugonasiga topshiradi.  Shu tarzda 

o ‘yín o ‘tadi  va hakam lar hay’ati o ‘yinni baholaydi, g ‘oliblam¡ aniqlaydi.

Ikkinchi  b e lla s h u v .  M urakkab  estafeta.  K om anda  3  qizdan  iborat. 

Qoida  10  m.  m asofani  sakrab  o ‘tish.  Bu  chaqqonlar  o ‘yinÍ  ham 

baholanadi  va g ‘o lib lar aniqlanadi. Umumiy  hisob e’lon qilinadi.

Musiqali  tanaffus.  Kichkintoy  qizlar  gardishlar  bilan  raqs 

mashqlaríni  bajaradilar.  Bu  ju d a  chiroyli  g o ‘zal  jajji  qizlar  o ‘yini 

hammaga yoqadi  v a qarsaklar uzoq davom etadi.

U chinchi 

b ellash u v .  Eng  chaqqonlar  estafetasi.  Q oshiqda 

tuxumni  10  m  m asofadagi  chiziqqacha tez olib o ‘tish va orqaga qayitish. 

Bu o ‘yinda  ham  kom andalardan  3  tadan  qizlar qatnashadílar va g ‘oliblar 

aniqlanadi.  H akam lar h a y ’ati mashqni  baholaydilar.

T o ‘rtin ch i  b ellash u v .  Har  bir  kom andadan  3  tadan  qizlar 

qatnashadilar.  S ignal  b o ‘yicha  har  kom andadan  bittadan  ko‘zlari 

boylangan  holda  qaram a-qarshi  tom on  yuguradilar  va  3-4  m  devordan 

berida  chiziq  ch izilgan  joyda  3  ta  lattadan  yasalgan  koptoklam i  topib 

yig‘ib  oladilar  va  o rqaga  koptoklar  bilan  yuguradilar.  0 ‘yin  baholanadi 

va natijalar e ’lon qilinadi.

M usiqali  tanaffus.  Karatechi  qizlar  va  akrobatika  guruhi  mashq 

qiladilar.

B eshinchi  b e lla sh u v .  “0 ‘z urf-odatlaringizni  bilasizmi?”  mavzusi 

bo'yicha  uy  vazifasini  k o ‘rsatadílar.  Bu  o ‘yinda  milliy  kiyim,  mehmon 

kutish  va  dasturxon  bezatish  ko‘nikmalari  bilan  har  bir  kom anda  o ‘z 

tayyorgarliklarini k o ‘rsatadilar.  Bu ju d a qiziqarli  va yoqimli  ko‘rsatuvlar 

hammaga yoqdi  h am d a un¡ bajaruvchilar yuqori  bahoga ega boMdilar.

O ltin ch i  b e lla sh u v .  Bu  “Bo‘lajak  ona”  mavzusi  bo‘yicha  har  bir 

komanda  (uch  kishidan  iborat)  o‘z  chevarliklarini  k o ‘rsatishlarÍ  lozim. 

Q izlam ing  ham m asida  bunga  m o‘ljallangan  m ateriallar va qo‘n g ‘iroqlar 

bor.  Qizlar  shu  q o ‘n g ‘iroqlarga o ‘lchab k o ‘y!ak  tikishlari  lozim.  Hakam 

a’zolari  har  stol  o ldiga  borib  qizlar  ishini,  chevarli  ko‘nikma  va 

malakalarini  kuzatib  boradilar  so‘ng  baholaydilar.  G ‘oliblar  aniqlanadi 

hamda natijalar e 'lo n  qilinadi.

---

M usiqali  tanaffus.  BO‘SMning  badiiy  gim nastikaga  qatnashuvchi 

kichkintoy  qizlar  o ‘z  mahoratini  ko‘rsatadilar.  U lar  tasma  va  to ‘p  b ilan  

erkin m ashqlam i bajaradilar.

Y ettin ch i  bellashuv.  Sardorlar  konkursi.  U lar  navbatm a-navbat 

savollar  va javoblardan  iborat.  T o ‘g ‘ri  h iso b g a  olinadi.  Savollar  “A m ir 

Tem ur”  yili  mavzusi  asosida.  Bu  konkursda  qizlam ing  bilim   sath i, 

dunyo  qarashi  kengligi,  bilimga  boMgan  intilishi  va  boshqalarni  ko‘rish  

mumkin. H akam lar h ay’ati  baholami  e ’lon qiladilar.

S ak k izin ch i  bellashuv.  Bu  ham  sard o rlar konkursi.  Har  bir  sard o r 

b irq o ‘lida pufak  ikkinchi  qo‘lida igna.  K im ning  pufagi  butun  qoladi.  B u 

o ‘yinda to ‘rtta kom anda sardorlari  b o 'lg an lari  uchun  10-“ A” sin f 10-“ B ” 

sin f  ham da  1 I-“A”  sin f  11-“B”  sin f  sardorlari  bilan  beilashadilar.  10- 

sin f  g ‘olib  11  sin f  g ‘olibi  bilan  uchrashadi.  Eng  chaqqon  sard o r 

aniqlanadi  va um um iy to ‘plangan ochkolar aytiladi.

“ Balli  qizlar” bellashuvi yakunlanadi, s o ‘z hakam lar hay’atiga.

S p o rt b a y ra m in i o ‘tkazishda  o ta - o n a la r q o ‘m itasining roli

Bunday  katta tadbir “Balli  qizlar” sp o rt  bayram ini  o ‘tkazishda  ota- 

onalar qo‘m itasining roli  katta.  Eng avvalo,  pedagogik nuqtayi  nazardan 

ota-onalami  ushbu  sport  bayramiga  ta k lif  qilish  har  bir  pedagogni 

burchi.  O ta -   onalar o ‘z  farzandlarini  chaqqonlik,  tezkorlik,  topag‘o n lik  

va  boshqa  qiziqarli  o ‘yinlar  bellashuvida  ulam ing  m ehnatsevar, 

bilarmon  va  boshqa  fazilatlaridan  faxrlanadilar.  Turli  m usobaqalarda 

ota-onalar ham  obrazlarga kirib ketib,  birga qatnashgandek boMadilar.

Ikkinchi  tom ondan  ushbu  sport  bayram ini  rejalashtirishda  ota- 

onalar  q o ‘m itasidan  unumli  foydalanish  m um kin.  Masalan,  ular  o rq ali 

qaysidir  tashkilot  homiylik  qilishi  (sensor),  ota-onalar  hakam lar 

hay’atida  qatnashishi  yoki  “Balli  qizlar”  m ashqlarini  tayyorlashda,  tu rli 

buyumlarni  yasashda  va  boshqalarda  qatnashishlari  mumkin.  B uning 

uchun  bunday  bayram lar  bir  necha  oylar  o ldin  rejalashtirib  q o ‘yiladi  va 

uzoq  muddat  davom ida  tayyorgariik  k o ‘radilar.  Tayyorgarlik  d av om ida 

ishchi  guruh  tuzib o ‘tkazilishi  to ‘g ‘risida  ketm a-ketligi,  har bir  m ashqni 

davomiyligi  ulam ing  oralig‘i,  bellashuvda  m ashqlam i  baholash  k rite- 

riysi,  qatnashuvlam ing  formalari  va  em blem alari  ham  baholanishi 

to ‘g ‘risida bir necha m arta m uhokama qiladilar.

Sport bayram iga yakun yasash.

---

“Balli  qizlar”  sp o rt  bayram ining  so‘ngg¡  bellashuvi  ham  o ‘td¡. 

Hakam lar  hay’ati  o ‘z   baholarini  harnda  natijalari  bo ‘yicha  yig ‘ilgan 

bailar jam ini k o ‘rsatdilar.

Bayramni  olib  boruvchi  jismoniy  tarbiya  o ‘qituvch¡s¡  so‘zni 

m aktab direktoriga beradi.

Direktor  “Balli  qizlar”  bellashuvida  qatnashganlam i  tabriklab 

ham m a tak lif qilingan  m ehm onlarga,  ota-onalarga qarab  shunday  deydi: 

A ziz tom oshabinlar,  ham m am iz birgalikda  “Balli  qizlar”  bellashuvining 

guvohi  bo‘ldik.  Q izlam in g   ustabilarmonligi,  topag'onligi,  tezkor  va 

chaqqonligi,  m ehnatsevarligi  va  irodasi,  d o ‘stlik,  hurm at  va  izzat 

qizlam ing  saiom atligi  v a  g o ‘zalligi  hamda  boshqa  chiroyli,  yoqimli 

fazilatlarini  ko‘ramiz.  U lar  bizni  juda  xursand  qildilar,  hatto  ayrim 

onalarimizning  xursandlik  k o ‘z  yoshi  ham  ko‘rindi.  A lbatta  hamma 

musobaqalarda  g ‘o lib lar  va  yutqazganlar  b o ‘ladi.  H akam lar  hay’ati 

natijalarni  e’lon  qiladilar.  Lekin,  mening  fikrim cha,  bugungi  qiziqarli 

bellashuvlarda  ham m a  qizlar  g'o lib   chiqdilar,  chunki  ular  “ Salomatlik” 

dori-darmonlari  bilan  ta ’minlandilar.  K uchga-kuch,  quvvatga-quvvat, 

yuzlariga  tabassum  q o 'sh ild i.  “Balli  qizlar”  sport  bayram ining  maqsad 

va  vazifalari  ham   shunda.  Bunday  sport  bayram larini  tez-tez  o ‘tkazib 

turish zarur. Yana bir b o r sizlam i  ushbu bayram bilan tabriklayman!

Sízlarga  sihat-salom atlik,  o ‘qishlaringizda  m uvaffaqiyatlar  tilay- 

man,  sizlarga baxt v a ornad y o r boMsin.

Direktor  so ‘zlaridan  s o ‘ng  “Balli  qizlar”  bellashuvida  qatnashgan 

barcha  qizlarga  qim m atbaho  sovrinlar  berildi.  M usiqa  yangraydi, 

ham m a  o ‘quvchilar,  o ‘qituvchilar,  onalar  raqsga  tushadilar.  0 ‘ylaymiz- 

ki, bu sport bayram ini o 'q u v c h ilar ko‘p vaqt eslab yuradilar.

---

Sport  bayrami  yakunlandi.  Lekin  o ‘quvchilar  ketmadilar.  M usiqa- 

ga  o ‘quvchilar  o ‘ynaydilar,  mashqlarni  m uhokam a  qüadilar,  talasha- 

dilar,  ya'ni  bellashuv  ematsional  tarzda  davom   etmoqda.  Bunday  bay- 

ramlar  bo'lm aganda  har  bir  chorakda  bír  m arta  o ‘tkaz¡lsa,  m aqsadga 

muvofiq  bo‘lar  edi.  T o ‘g ‘ri,  bunga  katta  tayyorgarlik,  vaqt kerak.  Lekin 

bozor  iqtisodiyoti  o ‘z  ta’sirini  ko‘rsatm oqda.  0 ‘quvchi!arga  sinfdan 

tashqari  o ‘tkaziladigan  jismonly  tarbiya  ishlariga  ju d a  kam  toManadi. 

Shu  boisdan  bo‘lsa  kerak,  o kquvchilar tashabbuskorligi,  bolalar salom at- 

ligi  uchun q o ‘shim cha  ishlarni bajarishga qarashlari  sust.

Lekin  bunday  bayramlardan  keyin  o ‘quvchi!ar  uzoq  vaqt  eslab 

yuradílar,  yaxshi  kayflyatda  boMadilar,  kuchga  kuch,  g ‘ayratga-g‘ay rat 

qo ‘shiladi, jism oniy  tayyorgarliklari,  harakat m iqdori  oshadi,  salom atligi 

mustahkamlanadi.

Bu  esa  “Soglom   avlod  uchun”  istiqbol  dasturini  amalga  oshirish 

uchun  o ‘ziga yarasha omildir.

---

1.  “Jismoniy  tarbiya  va  Sport  to ‘g‘risidagi” .  Respublika  qonuni  // 

“ Xalq  so‘zi” gazetasi  1992-yil  19-fevral, yangi tahrirda.

2.  “T a’lim  to ‘g ‘risid a”  Respublika  qonuni  //  Turkiston  gazetasi, 

1997-yil 2-avgust.

3.  0 ‘zbeklston  R espublikasi  Prezidentining 

Farmoni  “ SogMom 

avlod uchun”  1993-yil  4-m art.

4.  Матвеев  Л .П . Т еори я  и  методика физической  културы, — М.: 

1991  г.

5.  Илина  Л .Ю .  Ф изкультурные  занятия  в  старших  группах 

детского сада.  М.  1992  г.

6.  Васильков  Г.А .  Васильков  В.Г.  О т  игры  —  к  спорту.  -   М.: 

1985  г.

7.  Каратков  И .М .  П одвиж ные  игры  во  дворе.  -   М.:  «Физкуль­

тура и спорт»,  1987  г.

8.  M ahkam djonov  K.M .  Boshlang‘ich  sinflarda  jism oniy  tarbiya. 

M etodik qo'llanm a, Toshkent,  1986-yil.

9.  K.M.  M ahkam djonov,  Salomov  R .Rasulov  T.  Jismoniy  tarbiya 

nazariyasi  va  m etodikasi  fani  bo'yicha  m a’ruzalar.  TDPU,  I  qism  -  

Toshkent, 2003-yil.

10.  M ahkam jonov  K.M .,  X o'jayev  F.  Jism oniy  tarbiya  -   1-sinf, 

darslik, 2003-yil.

11.  M ahkam jonov  K.M .,  X o‘jayev  F.  Jism oniy  tarbiya  -   2-sinf, 

darslik, 2003-yil.

12.  M ahkam jonov  K.M .,  X o‘jayev  F.  Jism oniy  tarbiya  -   3-sinf, 

darslik, 2003-yil.

13.  M ahkam jonov  K.M .,  X o‘jayev  F.  Jism oniy  tarbiya  -   4-sinf, 

darslik, 2003-yil.

14.  Usm onxo‘jay ev   T.S.  va  boshqalar.  Jism oniy  tarbiya  -   5-6-sinf.

-  Т.:  «O 'qituvchi»  n ash r 2003-yil.

15.  U sm onxo‘ja y e v  T.S.  va boshqalar Jism oniy  tarbiya -  7-8  sinf. -  

Т.:  « 0 ‘qituvchi» nashr 2003-yil.

---

K ir is h ................................................................................................................................... 3

O ‘zbekistonda jism o n iy  tarbiya tizim ining r iv o jla n is h i.........................................8

Kun tartibida o ‘tkaziladigan  so g 'lo m lash tirish  ta d b irla rin i tashkil

qilish v a o ‘tkazish m e to d ik a s i............................................................................................. 17

B olalar bilan olib boriladigan  sport ishlarining p ed ag o g ik  asoslari..................35

Jism oniy tayyorgarlikning ah am iy ati........................................................................39

Sport m ashg‘ulotining tuzilish b osqichlari...............................................................40

B oshlang‘ich  sin f o ‘quvchilarining psixologtk x u su siy a tla ri.............................50

S port m usobaqalarini,  bayram larini tashkil qilish  v a  o 'tk a z ish

qonun-qoidalari.........................................................................................................................64

Sport bayram lar ssenariysini  tuzish m e to d ik a s i..................................................... 68

M aktabda bosh lan g ‘ich  sin f o ‘quvchilarini  sport b ay ram larig a

psixologik tayyorlashda pedagogning ro li......................................................................... 71

M aktabgacha tarb iy a yoshidagi  bolalar bilan  m u so b aq alam i

tashkil  qilish va o ‘tkazish m etodikasi................................................................................. 79

M aktabda sport bayram ining aham iyati va u n in g  m aktab

o ‘quvchilarining jism o n iy  tarbiyasidagi  o ‘r n i .................................................................. 90

Sport bayram ini o ‘tkazishda ota-onalar q o ‘m itasin in g  ro li................................ 95

X u lo s a ................................................................................................................................97

A d a b iy o tla r...................................................................................................................... 98

---

K .M a h k a n td j o n o v ,  L .ln o z c m s e v a , 

F .N u rm a fo v ,  L .R u s ta m o v

S P O R T  B A Y R A M L A R IN I  T A S H K I L  

Q I 1 J S H   V A  0 ‘T K A Z I S H  

M E T O D IK A S I

M u h arrir  A .B a h o d ir o v  

K o m p y u te rd a  sah ifalo v ch i  A .R o ‘z iy c v

B o s is h g a r u x s a t e t i l d i   18.12  2 0 0 8   Q o g ‘o z  b ic h im i 6 0 x 8 4  Vu 

H is o b -n a sh r ta b o g 'i  7,0 b.t.  A d a d i  100. 

B u y u rtm a №  8

“ IQ T IS O D -M O L IY A ” n a sh riy o ti, 

1 0 0 0 8 4 , T o sh k c n l,  K ichik  h a lq a  y o ‘li,  7.

“ H U M O Y U N B E K -1 S T IQ L O L  M O 'J I Z A S I”   b o sm ax o n a si 

1 0 0 0 0 0 , T o sh k c n t, Q o ri-N iy o ziy , 39.