‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

kinki, 
,,sivilizatsiya“ tushunchasi muayyan xalq, mamlakat
(j a m iy a t ) g a , yoki uning rivojlanishining sifa tiy jih atd an
farqlanuvchi ayrim bosqichlariga nisbatan ishlatilgandagina u
aniq ilmiy mazmunga, binobarin metodologik ahamiyatga ega
boMadi. A ynan etn ik birliklar, m am lakatlar siv ilizatsiyan in g
o ‘ziga xosligi, asosiy xarakteristikalarini o ‘zida yaqqol n am oyon
qiladi.
Sivilizatsiyaning m ohiyatini tushunishda unga mansub boMgan
m adaniyatning rolini anglash m uhim dir. Agar ishlab chiqarish
kuchlari sivilizatsiyaning m oddiy asosini tashkil qilsa, madaniyat
ijtim o iy h a y o tn in g b arch a so h a la rin i qam rab o la d i, u n in g
qiyofasini, o ‘ziga xos rangini belgilab beradi, hatto ishlab chiqarish
kuchlariga ham o'ziga xos xarakterli aham iyat beradi. Bu bilan
m adaniyat ijtim oiy hayotning tashkillashuvini, ya’ni sivilizatsiya­
ning shakllanishi, mavjud boMishi va rivojlanishini belgilab beruvchi
o ‘ziga xos negiz vazifasini oMaydi.
Sivilizatsiyani madaniyatsiz, madaniyatni sivilizatsiyasiz,
undan tashqarida mavjud boMishi mumkin emas.
222

---

d) Madaniyat va jamiyat
M adaniyat rivojlanishi har bir tarixiy bosqichda hal qilinishi
lozim b o ‘lgan iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, ilm iy-tcxnik m uam m olar
ta’sirisiz sodir b o ‘lishi m um kin emas.
A w a lo , jam iyat iq tiso d iy oti, xalq m o d d iy farovon ligi va
turmush darajasining madaniyat rivojlanishida roli katta ekanligini
ta’kidlash joiz.
Jamiyat iqtisodiyotidagi o'zgarishlar ham m a vaqt madaniyat
taraqqiyoti uchun keng imkoniyatlar yaratadiki, buni quyidagilarda