‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

So‘nggi Mermnadlar davrida Lidiya podsholigi. 
Lidiya 
shohlari Sadiatt va Aliatt davrlarida g‘arbda Milet bilan kurash olib 
boradi. M idiya bilan urush m.av. 585-yil 28 maydagi sulh bilan tu- 
gaydi. Chunki shu kuni quyosh tutilib, jang maydoni qop-qorong' i 
tunga aylanadi. Bu hodisadan qo'rqib dahshatga tushib har ikki to- 
monning qo'shini jang maydonini tashlab qochadi.
Sulhga binoan Galis daryosi ikki mamlakatning chegarasi 
b o iib qoladi. Sulhga k o 'ra Alitta o"z qizini Midiya shahzodasi 
Astiagga uzatadi. Podsho Krez davrida Lidiya qo'shinlari Kichik 
Osiyo sohilidagi yunon shaharlarini bosib oladi. Shu davrda Eron 
Lidiyaga tahdid sola boshlaydi. M.av. 546-yili Krez qo‘shinlari 
Kappadokiyadagi Pteriya shaliri yaqinida Eron qo'shinlari bilan 
to'qnashadi. Urush har ikki tomon uchun natijasiz tugaydi. Shu 
yili Eron shohi Kurush II qo'shinlari Sardi shahri yaqinida Lidiya 
qo'shiniarini tor-mor etadi. Krez asir olinib o'ldiriladi. Shu bilan 
Lidiya podsholigi barham topib, Ahamonivlar davlati tarkibiga 
qo'shib olinadi.
Lidiyaning ijtimoiy tuzumi, xo‘jaligi va madaniyati.
Lidiya Kichik Osiyodagi quldorlik davlatlaridan biri edi. Lidiya 
yakka hokimlikka asoslangan davlat b o iib , davlat tepasida shoh 
turardi. Shoh saroyida qarindoshlari va oliy darajadagi aslzodalar- 
ning mavqeyi ham baland edi. Davlatning asosiy tayanchi piyoda. 
otliq va jangovar aravalardan tuzilgan qo'shin edi. Shoh huzurida 
aslzoda va harbivlardan tuzilgan kengash faoliyat olib borar edi. 
Davlat ahamiyatiga ega b o ig a n masalalarni hal etish uchun xalq 
yig'ini ham chaqirilib turilardi. Lidiyada taxt albatta otadan bolaga 
meros qilib qoldirilgan.
Lidiya xo'jaligining asosini dehqonchilik tashkil etgan. Genu, 
Pektol va M eandr daryo lari vodiysining tuprog'i juda unumdor 
bo'lib, dehqonlar bu yerlarga dukkakii o'sim liklar, g'alla va sab- 
zavot ekishgan. Togk yonbag'rlariga uzum, olma, anor, nok ekib 
bog'dorchilik bilan ham shug'ullanganlar.
Lidiya yaylovlarida qo'y-echki, cho'chqa, qoramol podalari va 
yilqi uyuiiari boqilgan. Lidiya to g iarid an tilla, kumush, mis, temir 
va qalay qazib olingan.
218

---

Lidiyada hunarmandchilik ancha rivoj topgan b o iib , usta- 
lar ajoyib zargarlik. kulolchilik buyumlari, xushbichim kiyimlar 
tayyorlashga mohir boiishgan. Hunarmandlar pishiq g ish t, turli 
bo'yoq va sard oxrasini yaratganlar. Lidiyada savdo-sotiq rivoj­
langan edi. Savdogarlar Yunoniston va Old Osiyo mamlakatlari 
bilan qizg'in savdo-sotiq ishlarini olib borganlar. Shuni ta ’kidlash 
kerakki, Lidiya shaharlarida uzoq-yaqin mamlakatlardan kelgan 
savdogarlar va mehmonlar uchun maxsus mehmonxonalar bo'lgan. 
M .av. VII asrda, va'ni Giges va Krez davrlarida kumush, oltin, oltin 
va kumushning tabiiy qotishmasi elektrumdan tanga pullar zarb 
etilgan. Lidiyaliklar o'zlariga xos madaniyat yaratgan. Ular yunon 
alifbosi asosida o 'z yozuvlarini yaratganlar. Lidiyada turli amaliy 
bilimlar, xususan tabobat ancha rivoj topgan edi. Tabiblar bemorlarni 
davolashda shifobaxsh meva va giyohlardan dori-darmon sifatida 
keng foydalanganlar. Lidiyalik ustalar m e’morchilikda shuhrat qo- 
zonib, ajoyib saroylar, ibodatxonalar va mehmonxonalar qurgan. 
Qadimgi Lidiyada naqqoshlik, rassomlik va tasviriy san’atning 
boshqa tarmoqlari ham rivoj topgan edi.
Zargarlar oltin, kumush, qimmatbaho toshlardan nafis zeb-ziy- 
nat buyumlari yasab shuhrat qozongan. Lidiyaliklar musiqa, raqs 
va q o ‘shiqchilikda ham katta yutuqlarga erishganlar.
Lidiyaliklar Sandon, Attis, Sabaziy va boshqa xudolarga e ’tiqod 
qilishgan. Ular U lug' Ona, Ona Xudo. Kibeli kabi xudolarga alohi­
da ehtirom bildirilganlar. Lidiyaliklar qo'shni xalqlar madaniyati- 
dan keng foydalanib. ular madaniyatiga ijobiy ta ’sir ko'rsatganlar.