‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Janubiy Arabistonda ilk davlatlarning tashkil topishi.
Arabiston yarimorolining janubi, janubi-g'arbiy va janubi-shar- 
qiy hududlari geografik nuqtai nazardan odamlar yashashi uchun 
birmuncha qulayliklarga ega boMgan. Bu hududda yarimorolning
197

---

boshqa joylariga qaraganda dastlab ovchilik. termachilik, so'ngra 
sug'orm a dehqonehilik, hunarmandchilik, chorvachilik va savdo- 
sotiq ancha erta paydo b o iib rivojlangan. Bu hududda ham ibtidoiy 
jam oa buzila borib, odamlar orasida xususiy mulk. mulkiy tengsiz- 
lik va tabaqalanish vujudga kelgan. Oqibatda yarimorolning bu qis­
mida Main, Saba. Kataban va Xadramaut kabi ilk davlatlar tashkil 
topgan. Bular qadimgi Yaman sivilizatsiyasining muhim markaz­
lari hisoblangan. Bu davlatlarning eng shimoldagisi Main b o iib , 
dastlabki poytaxti Nasil shahri. keyinchalik esa Karnavu b o ig an . 
Maindan janubroqda poytaxti Marib b o ig a n Saba davlati joylash­
gan edi. Sabadan janubroqda esa poytaxti Timiva b o ig a n Kataban 
davlati, uridan janubroqda poytaxti M isvar b o ig a n M usan davlati 
joylashgan. Bu davlatdan sharqroqda esa poytaxti Shabva b o ig an
Xadramaut davlati bor edi.
Qadimgi Yaman davlatlarining paydo b o iish davri m.av. IX - 
VIII asrlarga mansubdir.
M.av. V I-V asrlarda Main, Kataban, Ausan, Xadramaut va 
Saba davlatlarining hukmdorlari hududda hukmronlikni. ustunlikni 
q o ig a kiritish uchun shiddatli kurash olib borganlar.
Saba, Kataban va Xadramaut davlatlarining birlashgan qo'shin­
lari bilan Ausan qo’shinlari o'rtasida o 'ta dahshatli urush b o iib
o ia d i. Urush maydonida ausanliklardan 16000 kishi shafqatsiz- 
larcha qirib tashlangan. Ausanning eng muhim shaharlari vayron 
qilinib yondirib yuboriladi. tez orada Ausan davlati barham topib 
Katabanga qo'shib olinadi. Main esa mashaqqat bilan Saba va Ka- 
tabanning hujumini qaytaradi. M. av. I asrda Xadramaut o 'z mus- 
taqilligini saqlay olmay, Sabey podsholigiga qo'shib yuboriladi.
M.av. Ill—I asrlarda Kataban Arabiston janubidagi kuchli dav- 
latga aylanadi. Ammo m.av. I asrga kelib Kataban qo'shinlari Saba 
va Hadramaut qo'shinlari tomonidan tor-mor etilib, uning yerlari 
Saba va Xadramaut davlati hukmdorlari tomonidan bo'lib olinadi.
M.av. I yuzyillikda Saba podsholigi Arabiston janubidagi 
qudratli davlatga aylanadi. Saba davlati o 'z qudratining cho'q- 
qisiga chiqqan vaqtda uning maydoni Qizil dengizdan Xadramaut- 
gacha, Markaziy Arabistondan Hind okeani sohillarigacha b o ig an
yerlarni egallagan edi.
198

---