‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o L iy va o r t a m a X s u s t a ’l im V a z ir L ig I sh. J. Ergashxo‘jayeva innovatsion marketing



Download 3,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/86
Sana12.06.2022
Hajmi3,32 Mb.
#659088
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   86
Bog'liq
Innovarsion marketing. Ergashxo`jaeva SH. J (1)

CenepuH B. JJ.
HuHOBaiiHOHHi.iii MapKeraHr: 
y^icuiiHK. 
-
M.: HHOPA-M, 
2 0 1 2 .- 
C.66.
25


lunksional mahsulotlar eng muhim, zaruriy ehtiyojlarni qondi- 
rishga xizmat qiladi va aksariyat hollarda xarid joyiga qarab o ‘tirmas- 
dan xarid qilinadi (kerak b o iib qoldi - ko‘rib qoldi - xarid qildi);
- innovatsion mahsulotlar esa, aksincha, texnika va m odaning 
so ‘nggi so‘zini ifodalaydi, ularga talabni oldindan aytish qiyin, 
ularning hayotiylik davri esa ancha qisqaroq bo ‘ladi
Yangi m ahsulot iste’molchi aham iyatga ega deb hisoblaydigan 
har qanday yangilik kiritish yoki m avjud tovarni o ‘zgartirishni 
k o ‘zda tutadi. Biroq yangilik darajasi turlicha b o ‘lishi va bir necha 
p o g ‘onada k o ‘rib chiqilishi mumkin. K orxona uchun ilgari hech 
ham ishlab chiqarilm agan tovarlar innovatsion tovarlar b o ia d i.
Shunday qilib, innovatsion marketing m ajm uyi m aqsadli bo- 
zorga va innovatsiyalar potensial iste’m olchisiga ta ’sir k o ‘rsatish, 
shuningdek, raqobat muhiti va iste’m olchilar istaklaridagi o ‘zga- 
rishlarga o ‘z vaqtida javob qaytarish b o ‘yicha am aliy chora-tadbir- 
lar y ig ‘indisini ifodalaydi.
2.2. Innovatsiyalarga xizm at k o‘rsatishni tashkil etish -
innovatsion m arketingning muhim tarkibiy qismi
Innovatsiyalarga kafolatli va kafolatdan key ingi xizm at ko ‘ rsatish- 
ni tashkil etish bir qator o 'zaro bog‘liq asosiy yechim larni o ‘z ichiga 
olib, ular uchta ko'rsatkich bilan belgilanadi:
- innovatsiyalarni ishlab chiqish;
- xizm at k o ‘rsatishni rejalashtirish;
- innovatsiyalarning butun hayotiylik davrida xizm atlar taklifini 
boshqarish tizimini o'rnatish.
Innovatsiyalarni ishlab chiqishda unga xizm at k o ‘rsatish bilan 
b o g ‘liq m uam m olarni: texnik xizm at ko'rsatishning hisob-kitob qi- 
ym atini, m odulli loyihalashtirishni, avtodiagnostika va m asofadan 
xizm at k o ‘rsatish tizim larini integratsiyalashni, m ahsulotni kela-
26


jakda qayta tiklash im koniyati va ishonchlilik hisob-kitob kocl'lilsi 
yentini m aksim al darajada hisobga olish zarur.
X izm at k o ‘rsatishni rejalashtirish xizm atlar hajm ini aniqlash va 
aralash servisning turli tarkibiy elem entlarini m uvozanatlashtirish, 
xizm atlar taklifini segm entlash, asbob-uskunalarga qarash b o ‘yicha 
raqobatchi firm alarning xizm atlari, shuningdek, barcha k o ‘rsati- 
layotgan xizm atlar sifatining kutilayotgan darajasini aniqlashni o ‘z 
ichiga oladi.
X izm atlarning hayotiylik davri davom ida boshqaruv tizim i ularga 
yuklanadigan iqtisodiy vazifalarga muvofiq o ‘zgarib borishi lozim: 
bevosita va bilvosita rentabellik, to ‘lov usullari, texnik xizm at 
ko‘rsatish sohasida ham korlik o ‘rnatish yoki o ‘rnatm aslik, xizm at­
lar funksiyalarining integratsiyasi yoki differensiatsiyasi, korxonalar 
faoliyatini m otivatsiyalash.
Shunday qilib, raqobatbardosh servis strategiyasini puxtalik bi­
lan ifodalash iste'm olchilarning yangi istaklariga jav o b beradigan 
tovar xarakterini belgilab beradigan uchta faoliyat turi o ‘rtasidagi 
aloqalarning barchasini hisobga olishni taqozo etadi.
Servis xizm atlari sikli tovar hayotiylik davrining yetuklik 
bosqichida b o ‘lgan paytda kuchaya boshlaydi, y a ’ni yangi tovarning 
hayotiylik davri va servis xizm atlari sikli egri chiziqlari o ‘rtasida 
mos kelm aslik o 'rn ig a ega bo'ladi.
Yangi tovarning hayotiylik davri pasayish bosqichida b o ‘lgan 
paytda xizm atlar hayotiylik davri endi-endi tez o ‘sish bosqichiga 
kirayotgan b o ia d i. Shunday qilib, avval korxona bevosita yangi to­
varni sotishdan, keyin esa unga ham rohlik qiluvchi xizm atlarni so- 
tishdan foyda oladi.
Sotuvdan keyingi servisni kafolatli va kafolatdan keyingi turlarga 
bo ‘lish rasm iy belgi bo 'y ich a am alga oshiriladi: servis ro ‘yxatida 
ko ‘zda tutilgan ishlar am alga oshiriladi, birinchi holatda «bepul» 
yoki keyingi holatda pul evaziga. Bu yerda rasm iylik shunda nam o- 
yon b o ‘ladiki, kafolatli davrda ishlar, ehtiyot qism lar va m ateriallar
27


qiym ati sotuv narxiga yoki boshqa (kafolatdan keyingi) xizm atlar 
narxida kiritiladi.
K afolatdan keyingi servis faqat pul to 'lash evaziga bajariladi, 
uning hajmi va narxi esa ushbu servis turiga shartnom a shartlari
preyskurantlar va boshqa shu kabi hujjatlar bilan belgilanadi.
Servisdan m aqsad - xaridorlarga xarid qilingan tovardan eng kat­
ta foyda olishda yordam k o ‘rsatishdir.
X aridorlarga servis xizm atlari k o ‘rsatishning aham iyati o ‘sib bo- 
rayotganini quyidagi sabablar bilan izohlash mumkin:
- to b o ra to ‘yinib boray otg an tovar b o zo rlarid a raq o b atn in g
o ‘sishi;
- servis markazlari barpo etilishi va ixtisoslashtirilishi;
- xaridorlarning xarid qilingan tovardan foydalanish jarayonida 
yuzaga keladigan muam m olarni hal qilish im koniyatiga ega b o ‘lish 
istagining o ‘sishi;
- tovardan foydalanish jarayonining m urakkablashuvi.
M arketing vositasi sifatida asosiy servis funksiyalari quyidagilar
hisoblanadi:
1. X aridorlarni ja lb qilish.
2. Yangi tovar sotuvini qo ilab-q uv vatlash va rivojlantirish.
3. X aridorlarni axborot bilan ta ’minlash.
Servis
- bu xaridorga o ‘zi uchun optimal xarid varianti va yan­
gi tovar iste’molini tanlash, shuningdek, undan oqilona kelishilgan 
m uddat davom ida iqtisodiy n a f bilan foydalanish im konini beradi- 
gan ta ’m inot tizimidir.
A gar servis tam oyillari haqida gapiradigan b o ‘lsak, bir qator 
um um e ’tiro f etilgan m e’yorlar mavjud b o ‘lib, ularga amal qilish 
xatolarning oldini olishga yordam beradi.
1. 
Taklifning m ajburiyligi. Yuqori sifatli tovarlar ishlab chiqaruv- 
chi, lekin ularga ham rohlik qiluvchi xizm atlar bilan yaxshi ta ’m inla- 
m aydigan kom paniyalar global m iqyosda o ‘zlarini noqulay ahvolga 
solib q o ‘yadi.
28


2. Foydalanish m ajburiy em asligi. Firm a m ijozga servism /o ' i lab 
o ‘tkazm asligi lozim.
3. Servisning m oslashuvchanligi. Firm aning servis tadbirlari pa- 
keti ju d a keng: m inim al zaruriydan tortib m aksim al m aqsadga mu- 
vofiqqacha b o ‘lishi m um kin.
4. Servisning qulayligi. Servis xaridorni qoniqtiradigan joyda, 
vaqtda va shaklda taqdim etilishi lozim.
5. Servisning texnik m osligi. Zam onaviy korxonalar m ahsulot 
tayyorlash texnologiyasini m urakkablashtirib yuboradigan eng yan­
gi texnikalar bilan tobora k o 'proq qurollanib borm oqda.
6. Servisning axborot sam arasi. F irm a rahbariyati servis xizm ati 
tovar ekspluatatsiyasi, m ijozlarning fikri va baholari, raqobatchilar 
servisi usullari va h.k. haqida berishi m um kin b o ‘lgan axborotga qu- 
loq solishi lozim.
7. Servis sohasida oqilona narx siyosati. Servis q o ‘shim cha foy- 
da m anbasi b o ‘lishidan k o ‘ra k o ‘proq firm a tovarlarini xarid qilish 
uchun rag'batlantirish va xaridorlar ishonchini m ustahkam lash vosi- 
tasi b o ‘lishi lozim.
8. Ishlab chiqarishning servisga kafolatli m uvofiqligi. Iste’mol- 
chiga vijdonan m unosabatda b o ‘ladigan ishlab chiqaruvchi o ‘zi- 
ning ishlab chiqarish quvvatlarini servis im koniyatlari bilan q at’iy 
solishtirib boradi va hech qachon m ijozni « o ‘zingga o ‘zing xizm at 
k o ‘rsat» holatida qoldirm aydi.
Servisning asosiy vazifalari qatoriga quyidagilar kiradi:
1. Potensial xaridorlarga ushbu korxona m ahsulotlarini xarid qi­
lish oldidan ularga tushunib yetgan holda tanlovni am alga oshirish 
im konini beradigan m aslahatlar berish.
2. X aridor personalini (yoki uning o ‘zini) xarid qilinayotgan tex- 
nikadan eng sam arali v a xavfsiz foydalanishga tayyorlash.
3. X aridorning m utaxassislariga o ‘z funksiyalarini tegishli tarzda 
bajarish im konini beradigan zarur texnik hujjatlar yetkazib berish.
29


4. Potensial xaridorga nam oyish vaqtida ishdan chiqib qolish 
borasida kichik ehtimol ham qoldirm aslik uchun mahsulotni sotuv- 
dan oldingi tayyorlash.
5. M ahsulotni ekspluatatsiya qilinadigan jo y g a yetkazib berish.
6. M ahsulotni (texnikani) ekspluatatsiya qilinadigan joy da ishchi 
holatga keltirish va uni xaridorga ishchi holatda nam oyish etish.
7. M ahsulotning iste’m olchida b o ‘ladigan m uddat davom ida eks­
pluatatsiya qilishga to ‘liq tayyorligini ta ’minlash.
8. Ehtiyot qism lam i tezkorlik bilan yetkazib berish va buning 
uchun zarur om borlar tarm oqlariga ega b o ‘lish, ehtiyot qism lar ish­
lab chiqaruvchilar bilan qalin aloqada b o ‘lish.
9. Texnikaning iste’m olchilar tom onidan qanday ekspluatatsiya 
qilinayotgani va bunda qanday takliflar, m ulohaza va shikoyatlar 
bildirilayotgani haqida axborot to ‘plash va tizim lashtirish.
10. Raqbotchilarning servis ishlarini qanday olib borayotgani, 
ularning m ijozlarga qanday yangiliklar tak lif etayotgani haqida ax­
borot to ‘plash va tizim lashtirish.
11. K orxonaning m arketing xizm atiga bozorlar, xaridorlar va to- 
varni tahlil qilish va baholashda yordam k o ‘rsatish.
12. B ozorda doimiy m ijozlar shakllantirish.
Shunday qilib, servis mashinalar, asbob-uskunalar va boshqa 
sanoat m ahsulotlarini sotish va ekspluatatsiya qilish bilan b o g 'liq
xizm atlar to ‘plam ini ifodalaydi. Servisning asosiy funksiyalari xari- 
dorni ja lb qilish, tovar sotuvini qoilab-q uv vatlash va rivojlantirish 
ham da xaridorni axborot bilan ta ’m inlash hisoblanadi. Servisning 
asosiy tam oyillari qatoriga taklifning m ajburiyligi, foydalanish m aj- 
buriy em asligi, servis m oslashuvchanligi va qulayligi, servisning 
texnik m osligi, servisning axborot ssmarasi, oqilona narx siyosati va 
servisning ishlab chiqarishga kafolatli m osligi kiritiladi.
Sotuvdan keyingi xizm at k o ‘rsatish sohasida yordam haqida il- 
tim osga tez javob berish qobiliyati iste’molchi nuqtayi nazaridan 
yetakchi b o ‘lgan sam aradorlik m ezonini ifodalaydi. Ikkinchi m ezon
30


detallarni alm ashtirishga doir buyurtm alarni bajarish sam aradorligi 
hisoblanadi; bunda, tabiiyki, taqsim ot tizim ining har b ir p o g ‘onasi- 
da detallarning katta zaxirasi talab etiladi. Favqulodda xarakter- 
li buyurtm alarni bajarish qobiliyati o g 'ir asbob-uskunalar ishlab 
chiqariladigan sanoat tarm oqlarida yoki kuchli raqobat sharoitlarida 
faollikning o ‘sishi kuzatiladigan bozorlarda birinchi o ‘rin g a chiqib 
oladi.
A sbob-uskunalam i ta ’m irlash tezligi va xizm at k o ‘rsatish xodim - 
larining texnik bilim donligi uchinchi va to ‘rtinchi o ‘rinlarda turadi.
Sotuvdan keyingi xizm at k o ‘rsatish sohasidagi uni rejalashtirish, 
am alga oshirish va tijoratlashtirishdan iborat b o ‘lgan siyosat k o ‘pin- 
cha m ahsulot ishlab chiqarishning o ‘zi kabi e ’tiborga loyiqdir. Bu- 
ning ustiga, xizm atlam i rejalashtirish k o ‘pichna bu x izm atlar ular 
bilan b o g ‘liq b o ‘lgan real m ahsulotlar ishlab chiqish v a tayyorlash 
jarayonida chuqur o ‘zgarishlarga olib keladi. X izm atlar taklifining 
katta aham iyatga ega ekanligini to i iq tushunish korxona faoliyati 
sohasida yangi ixtisosliklar vujudga kelishiga sababchi b o ‘ladi.
Sotuvdan keyingi xizm at k o ‘rsatishning a n ’anaviy shakllarini 
alm ashtirishning k o ‘plab va xilm a-xil im koniyatlari m avjud. Kor- 
xonaning strategik y o ‘nalganligiga qarab, ushbu fenom en sanoat 
korxonasi unga qarshi kurashishi lozim b o 'lg an jiddiy bir x a v f yoki 
undan foydalanish lozim b o 'lg an qulay im koniyat sifatida k o ‘rib 
chiqilishi m um kin.

Download 3,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish