‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o L iy V a ‘ r t a m a X s u s t a 'l im V a z ir L ig I

Ipni bo’yashga tayyorlash
Bo’yaladigan ipni kalava holiga keltirib o’raladi va uni bir-ikki 
joyidan ip bilan bo’g ’ib bog’lanadi (juda qattiq bog’lanmaydi). 
Kalavalaming og’irligini 100 grammdan orttirmaslikka harakat qilinadi.
Kalavalar sovunli suvda yuviladi. Buning uchun sovun mayda 
to’g ’ralib, issiq suvga qo’shiladi va ko’pirtiriladi. Ko’pikli suvni boshqa 
idishga quyiladi va shu suvga ipni solib, yuviladi. Qattiq ishqalash, 
burash man etiladi, chunki bu ipning sifatini pasayishiga olib keladi. 
Yuvish vositalaridan foydalanish tavsiya etilmaydi. Yuvib bo’lingan ip

---

toza suvda bir necha bor chayiladi. Yuvish va chayish jarayonida 
suvning harorati bir xil (iliq) bo’lishi kerak. Bo’yaladigan ip toza bo’lsa, 
uni yuvrnasdan faqatgina bo’yash oldidan 30-40 daqiqa iliq suvda ivitib 
qo’yiladi, chunki bo’yaladigan ip albatta toza va nam bo’lishi kerak. *
Ipni oqartirish
Agar bo’yaladigan ip sarg’imtir oq yoki ko’kimtir oq bo’lsa-yu, 
toza oq rang bo’lmasa, uni ochiq ranglardan biriga, masalan pushti yoki 
havorang ipga aylantirmoqchi bo’linsa, bo’yalgandan so’ng istalgan 
rang hosil bo’lmasligi mumkin. Shuning uchun, bunday iplarni avval 
oqartiriladi, so’ngra kerakli rangga bo’yaladi. Buning uchun ipni 
oqartiruvchi kukun yordamida ivitish, yoki ipni 20-25 daqiqa mobaynida 
sovunli suvda qaynatish lozim.
Iplarni bo’yash jarayonida agar ipning rangi juda to’q bo’lsa-yu, 
uni biroz ochroq rang hosil qilinmoqchi bo’linsa ham oqartirish usulidan 
foydalanish mumkin. Istalgan rangdagi ip hosil bo’lguncha, m o’ljaldan 
biroz to’qroq rangga bo'yalib qolgan ipni. nam holida iliq sovunli suvga 
solinadi va ipni aylantirib turgan holda asta-sekin qaynatiladi. 
Toki 
istalgan rang hosil bo’lmaguncha, suvni 
v a q ti-v a q ti b ila n a im a sh tir ib
turiladi. Shuni ham eslatib o ’tish kerakki, xo’l ipning rangi biroz to’qroq 
bo’ladi. Ip qurigach, nam holatdagi rangiga nisbatdan biroz. ocharadi.
Iplarni oqartirish jarayonini bir necha usulda bajarish mumkin. 
Masalan: 1 litr suvga 5 gramm 3% vodorod peroksid eritmasi va 1 
gramm nashatir spirti solinadi. Oqartiriladigan ipni yuvib, ichimlik 
sodasi yoki nashatir spirti (8 litr suvga 20 gramm) solingan suvda 
chayiladi va tayyorlangan eritmaga 30-40 daqiqa bo’ktirib qo’yiladi. 
So ngra ipni yaxshilab toza suvda chayiladi.
Iplarni oqartirishning yana bir usuli bor. Bunda 1 litr suv va ! osh 
qoshiq texnik gidrosul’fat eritmasi hisobida eritma tayyorlab olinadi, shu 
eritmaga toza, nam ipni solib, 15-20 daqiqa bo’ktirib qo’yiladi, so'ngra 
chayib, quritiladi. Biron ip bilan b o 'g ’ib olib (kalava ip uzunroq puxta ip 
bilan b o ’g ’ib boylanadi) rangli suvga solinadi.