Da’vo muddati - shaxs o‘zining buzilgan huquqini da’vo qo‘zg‘atish yo‘li bilan himoya qilishi mumkin bo‘lgan muddatdir.
Haqiqatdan ham, uzoq muddat o‘tgandan so‘ng bahsli holatlami to‘g ‘ri hal etish imkoniyatlari cheklanadi. 0 ‘zRFK 150-moddasiga muvofiq, umumiy da’vo muddati - uch yil.
Da’vo muddati shaxs o‘zining huquqi buzilganJigini bilgan yoki bilishi lozim bo‘lgan kundan o‘ta boshlaydi. Muayyan ijro muddatiga ega bo‘lgan majburiyatlar bo‘yicha da’vo muddati ijro muddati tugagandan so‘ng о 4a boshlaydi ( 0 ‘zR FK 154-modda). Shu bilan birga qonun da’vo muddatini hisoblash bilan bog‘liq bo‘lgan alohida holatlami ko‘zda tutadi.
Shartnoma asosida tibbiy yordam ko‘rsatish
So‘nggi yillarda, ayniqsa sogiiqni saqlashning xususiy tizimida shartnoma asosida tibbiy xizmat ko‘rsatish amaliyoti keng tarqalmoqda.
Fuqarolik qonunchiligigi muvofiq ikki yoki bir necha shaxsning (jismoniy, yuridik) fuqarolik huquqlari va burchlarini vujudga keltirish, o‘zgartirish yoki bekor qilish haqidagi kelishuv shartnoma deyiladi ( 0 ‘zR FK 353-modda). Fuqarolar va yuridik shaxslar shartnoma tuzishda erkindirlar. Shartnoma ko‘zda tutilgan, shuningdek qonunda ta’qiqlanmagan harakatlami bajarish maqsadida ham tuzilishi mumkin. Shartnoma tuzishga majbur qilishga yo‘l qo‘yilmaydi, qonunchilikda ko‘zda tutilgan holatlar bundan mustasno ( 0 ‘zR FK 354-modda). Demak, nafaqat shartnoma, balki uning huquq va majburiyat ko‘rinishidagi mazmuni ham tomonlaming erkin ixtiyorini aks ettirish lozim.
Shartnoma bo‘yicha taraf o ‘z burchlarini bajarganligi uchun haq olishi yoki unga boshqa muqobil to‘lov to‘lanishi lozim bo‘lsa, bunday shartnoma haq evaziga tuzilgan shartnoma bo‘ladi. Aks holda shartnoma haq talab etmaydigan deb hisoblanadi ( 0 ‘zR FK 355-modda).
Turli xil, shu jumladan tibbiy xizmatlar ko‘rsatishda haq evaziga shartnoma tuziladi. Bunga muvofiq ijroji buyurtmachining topshirig4iga bilan ashyoviy shaklga ega bo‘lmagan xizmatni
bajarish (muayyan harakatlami qilish yoki muayyan faoliyatni amalga oshirish), buyurtmachi esa bu xizmat uchun haq to'lash majburiyatini oladi ( 0 ‘zR FK 703-modda).
Buyurtmachi o‘ziga ko‘rsatilgan xizmatlar haqini haq evaziga xizmat ko‘rsatish shartnomasida ko‘rsatilgan muddatlarda va tartibda to‘lashi shart. Agarda ijrochi na o‘zi na buyurtmachi aybdor bo‘lmagan holda (masalan, tasodifiy holatlar vujudga kelgani sababli) xizmatni bajara olmagan taqdirda buyurtmachi ijrochiga uning harajatlarini to‘lashi shart, bunda ijrochining xizmat (xizmatlar) ko‘rsatishdan ozod qilinishi munosabati bilan olgan yoki olishi mumkin bo‘lgan foydasi chegirib qolinadi. Buyurtmachining aybi bilan xizmatni bajarish mumkin bo‘lmay qolgan taqdirda, agar qonun hujjatlarida yoki shartnomada bashqacha tartib nazarda tutilgan boimasa, xizmatlar bahosi butunlay to‘lanishi kerak ( 0 ‘zR FK 705-modda).
Ijrochi haq evaziga xizmat ko‘rsatish shartnomasini umuman yoki tegishli darajada bajarmagan hollarda u keltirilgan zararni buyurtmachiga batamom to‘lashi shart, lekin bu to‘lov shartnomasida nazarda tutilgan xizmatlar bahosining ikki baravaridan ortiq bo‘lishi mumkin emas ( 0 ‘zR FK 706-modda).
Qonun haq evaziga xizmat ko‘rsatish shartnomasini bekor qilish imkonini beradigan ma’lum bir holatlarni nazarda tutadi. Xususan, buyurtmachi xizmatlarning belgilangan bahosini batamom to‘lash sharti bilan haq evaziga xizmat ko‘rsatish shartnomasini bekor qilishni talab qilishga haqli, shartnoma ijrochining aybi tufayli bekor qilingan holatlar bundan mustasno.
Ijrochi shartnoma bekor qilinishi tufayli buyurtmachiga etkazilgan zaraming hammasini to‘lash sharti bilangina haq evaziga xizmat ko‘rsatish shartnomasini bekor qilishni talab qilishga haqli, shartnoma buyurtmachining aybi bilan bekor qilingan hollar bundan mustasno ( 0 ‘zR FK 707-modda).
