Z. A, G‘iyosov

Ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ishlar ko‘rib chiqish vakolati bo‘lgan organlar (manbador shaxslar)

Qonunchilikka muvofiq ma’muriy huquqbuzarliklar to‘g‘risidagi ishlami:

• 
  tuman (shahar) sudining ma’muriy ishlar bo‘yicha sudyasi;
  
• 
  xo‘jalik sudlari;
  
• 
  shaharcha, qishloq va ovul fuqarolaming o‘zini o‘zi boshqarish organlari qoshidagi ma’muriy komissiyalar;
  
• 
  voyaga etmaganlar ishlari bilan shug‘ullanuvchi tuman (shahar) komissiyalari;
  
• 
  ichki ishlar organlari (mansabdor shaxslari), davlat inspektsiyasi organlari (mansabdor shaxslari) va ushbu Kodeks bilan vakolat berilgan boshqa organlar (mansabdor shaxslar) ко‘rib chiqadilar.
  

So‘nggi idoralar qatoriga davlat yong‘in xavfsizligi nazorati organlari, temir yo‘l transporti va metropoliten idoralari, shahar yo‘lovchi tashish, xalqaro va elektr transport organlari, mehnat bo‘yicha davlat huquqiy va texnik nazorati inspektorlari, Mudofaa vazirligi organlari, Davlat sanitariya nazorati organlari, 0 ‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi, Ichki islilar vazirligi va Milliy xavfsizlik xizmatining sanitariya nazoratini amalga oshiruvchi tibbiy xizmatlari, davlat veterinariya nazorati organlari, tabiatni muhofaza qiluvchi davlat organlari, bojxona organlari, soliq organlari, 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining Bosh nazorat-taftish boshqarmasi organlari, standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish organlari, statistika organlari va boshqalar taalluqlidir.

Ma’muriy huquqbuzarliklarni ko‘rib chiqish tartibi

Ma’muriy huquqbuzarlikni surishtirish natijalariga ko‘ra buzilishi ma’muriy javobgarlikni keltirib chiqaradigan qoidalarga rioya etilishini tekshirish va nazorat qilish qonun hujjati bilan zimmasiga yuklatilgan tegishli organning vakolatli mansabdor shaxsi ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi bayonnomani tuzadi.
Mazkur bayonnomada: bayonnoma tuzilgan sana va joy, bayonnoma tuzgan shaxsning familiyasi, ismi, otasining ismi; ma’muriy huquqbuzarlik sodir etilgan joy, vaqt va bu huquqbuzarlikning mohiyati; ana shunday huquqbuzarlik uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi me’yoriy hujjat; agar guvohlar va jabrlanuvchilar bo‘lsa, ulaming familiyalari va yashash manzillari; huquqbuzaming tushuntirish xati; ishni hal qilish uchun zarur bo‘lgan boshqa ma’lumotlar ko‘rsatiladi. Basharti, huquqbuzarlik tufayli moddiy zarar etkazilgan bo‘Isa, bu ham bayonnomada ko‘rsatiladi.
Bayonnomauni tuzgan shaxsvama’muriy huquqbuzarlik sodir
etgan shaxs tomonidan imzolanadi. Guvohlar va jabrlanuvchilar bo‘lgan taqdirda esa bayonnoma mazkur shaxslar tomonidan
ham imzolanadi. Huquqbuzarlik sodir etgan shaxs bayonnomani imzolashdan bosh tortgan taqdirda, bayonnomaga bu haqda yozib qo‘yiladi.
Huquqbuzarlik sodir etgan shaxs bayonnomani mazmuni yuzasidan bayonnomaga ilova qilinadigan tushuntirish va mulohazalarini berishga, shuningdek mazkur bayonnomaga imzo chekishdan bosh tortish sabablarini bayon etishga haqlidir.
Alohida ta’kidlash lozimki, ma ’muriy huquqbuzarlik haqidagi qonunchilikka muvofiq bayonnoma tuzishda huquqbuzarga ma’muriy javobgarlikka tortilayotgan shaxs sifatida 0 ‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 294-moddasida keltirilgan huquq va majburiyatlari tushuntirilishi shart. Xususan, qonunchilikka ko‘ra, shaxs ish materiallari bilan tanishib chiqishga, izohlar berishga, dalillar keltirishga, o‘z iltimosini bayon etishga, ishni ко‘rib chiqish vaqtida advokatning yuridik yordamidan foydalanishga, o‘z ona tilida so‘zlashga va taijimonning xizmatidan foydalanishga, ish yuzasidan chiqarilgan qaror ustidan shikoyat berishga haqlidir.
Ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ish ma’muriy javobgarlikka tortilayotgan shaxs ishtirokida ko‘rib chiqiladi. Mazkur shaxsga ishni ко‘rib chiqish joyi va vaqti haqida xabar qilinganligi to‘g‘risida ma’lumotlar bo‘lgan va undan ishni ko‘rib chiqishni kechiktirish xususida hech qanday iltimos tushmagan hollardagina ish uning ishtirokisiz ко‘rib chiqilishi mumkin. Shu bilan birga qator holatlarda javobgarlikka tortilayotgan shaxsning qatnashishi shart. Bu kabi holatlarga sodir etilgan ma’muriy huquqbuzarliklar uchun jazo sifatida ma’muriy qamoqqa olish, ashyolami musodara qilish yoki haqini to‘lash sharti bilan olib qo‘yish choralarini qo‘llanish nazarda tutilgan hollar taalluqlidir.
Ma’muriy huquqbuzarlikto ‘g‘risidagi ishlami ко ‘rib chiqishda jabrlanuvchilar ishtirok etishi mumkin. Ma’muriy huquqbuzarlik haqidagi qonunchilikka muvofiq ma’muriy huquqbuzarlik yo‘li bilan ma’naviy, jismoniy yoki mulkiy zarar etkazilgan shaxs
jabrlanuvchi deb topiladi. Ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ishlami ко‘rib chiqishda jabrlanuvchi ham ayblanuvchi berilgan kabi huquqlarga ega bo‘ladi.
Maxsus bilimlarga ega bo‘lish zarurati tug‘ilgan hollarda ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ishni yuritayotgan organ (mansabdor shaxs) tomonidan ekspertiza tayinlanadi. Ekspertning huquq va majburiyatlari, ekspertiza o‘tkazishning protsessual asoslari, ekspert xulosasiga talablar jinoiy va fuqaroviy ishlar bo‘yicha tayinlanadigan va o‘tkaziladigan ekspertizalar kabidir.
Tibbiy xodimlaming faoliyatida turli xil ko‘rinishdagi ma’muriy huquqbuzarliklar uchrab turishi mumkin. Xususan, 0 ‘zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksida fuqarorlarning huquq va erkinliklariga tajovuz qiluvchi qator huquqbuzarliklar keltirilgan bo‘lib, ular qatoriga tuxmat (40-modda), haqorat (41-modda), davlat tili (42-modda), fuqarolaming murojaatlari (43-modda), mehnat haqidagi (49-modda) qonun talablarining buzilishi, mehnatga ma’muriy majburlash (51-modda) kabilami kiritish mumkin. Ta’kidlash lozimki, yuqorida qayd etilgan ma’muriy huquqbuzarliklar ko‘proq tibbiy xodimlaming emas, balki ko‘proq tibbiyot muassasalari rahbarlarining faoliyatiga taalluqlidir.
Aholi sog‘lig‘ini saqlash sohasidagi qator huquqbuzarliklar ma’muriy javobgarlikni yuzaga keltiradi. Ular 0 ‘zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining VI bobida keltirilgan. Ular qatoriga: engil tan jarohati etkazish (52-modda), sanitariya qomm hujjatlarini buzilishi (53-modda), epidemiyaga qarshi kurash qoidalarini buzish (54-modda), radiatsion xavfsizlikka doir qoida, me’yor, yo‘riqnoma va boshqa talablami buzish (55-modda), giyohvandlik vositalari yoki psixotrop-moddalami oz miqdorda g‘ayriqonuniy tarzda tayyorlash, olish, saqlash, tashish va jo‘natish (56-modda) kabi qilmishlar kiradi. Ta’kidlash lozimki, yuqorida qayd etilgan holatlarda huquqbuzarlikning subyekti sifatida boshqa fuqarolar
bilan bir qatorda tibbiy xodimlar ham bo‘lishi mumkin.
Ushbu guruhdagi qator huquqbuzarliklar bevosita yoki bilvosita tarzda tanosil kasalliklari yoki OITS bilan bogiiqdir. Ya’ni, tanosil kasalliklari yoki OITSga uchragan bemoming kasallik yuqtirilgan manbani, shunindek o‘zi bilan aloqa qilib tanosil kasalligi yoki OITS yuqishi xavfini yuzaga keltiradigan shaxslami yashirishi ma’muriy huquqbuzarlik sifatida tasniflanadi (57-modda). Shuningdek, tanosil kasalliklari yoki OITS bilan kasallanganligi haqida etarli ma’lumotlar bo‘lgan holatda tekshiruvlarni rad etganda ham fuqarolar ma’muriy javobgarlikka tortilishi mumkin (58-modda). Shu bilan birga OITS yuqqan- yuqmaganligini aniqlash uchun tibbiy ko‘rikdan o‘tkazishda, shuningdek tibbiy va kosmetik muolajalami o‘tkazishda xavfsizlik etarli darajada ta’minlanmagan holatlarda ham tibbiy xodimlar ma’muriy javobgarlikka tortiladi (59-modda).
0 ‘zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining XIII bobida xususiy tibbiy amaliyot faoliyatida ham uchrashi mumkin bo‘lgan savdo, tadbirkorlik va moliya sohalaridagi huquqbuzarliklar uchun javobgarliklar keltirilgan. Bularga savdo yoki xizmat ko‘rsatish qoidalarini buzish (164-modda), tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanish tartibini buzish (176-modda), shartnoma intizomini buzish (176l'modda) taalluqlidir. Ushbu turdagi ma’muriy javobgarlikka aholiga pullik xizmat ko‘rsatish, xo‘jalik hisobida ish bajarish jarayonida yo‘l qo‘ygan huquqbuzarliklari uchun davlat va sog‘liqni saqlashning boshqa tizimida faoliyat ko‘rsatuvchi tibbiy xodimlari ham jalb etilishi mumkin
Boshqaruvning belgilangan tartibiga tajovuz qiluvchi va ma’muriy javobgarlikni yuzaga keltiruvchi huquqbuzarliklar 0 ‘zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to‘g ‘risidagi kodeksining XVI bobida keltirilgan. Ulaming ayrimlari sog‘liqni saqlash idoralari va muassasalari faoliyatida ham uchrab turadi. Ya’ni, maxsusxizmatl ami, shujumladan teztibbiy yordamni qasddan
aldab chaqirganlik (199-modda), Davlat statistik hisobotlarini taqdim etish tartibini buzish (215-modda) ma’muriy javobgarlikka tortishga asos bo‘ladi. Agarda birinchi holatda huquqbuzarlik subyekti fuqarolar bo‘lsa, ikkinchi holatda - sog‘liqni saqlash idorasi va muassasalarining mansabdor shaxslaridir.