Yusupova nargiza shakirovna jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi

 
O‟z – o‟zini nazorat qilish uchun savollar. 
1. Ta‟lim uslublariga qanday talablar qo‟yiladi? 
2. Uslublar qanday turkumlarga bo‟linadi? 
3. Jismoniy tarbiyada qo‟llaniladigan didaktik uslublardan qaysilarini 
bilasiz? 
4.
Jismoniy tarbiya vositalariga nimalar kiradi? 
5.
Jismoniy mashqlar texnikasi deganda nimani tushunasiz? 
6.
Jismoniy tarbiya tizimlariga nimalar kiradi? 
7.
Sport turlari bo‟yicha jismoniy mashqlar turkumlari qanday tuzilgan? 
 
Foydalanilgan adabiyotlar.
1.
Абдуллаев А. Хонкелдиев Ш.Х. “Жисммоний тарбия назарияси ва 
услубияти”, Олий ўқув юртлари учун дарслик. ЎзДЖТИ нашрият манбаъа 
бўлими 2005 йил. 
2.
Матвеев Л.П. “Теория и методика физической культуры” учебник 
для институтов физической культуры. –М: Физкультура и спорта 1991 г. 
3.
Юнусова Ю.М. “Теоритические основы физической культуры и 
спорта” учебное пасобие для студентов висшоих учебных заведений. 
4.
Юнусова Ю.М. «Теория и методика физической культуры» учебное 
пасобие для студентов висшоих учебных заведений Т. «Иқтисод молия». 
2007 йил 

---

82 
7 - Modul. HARAKATLARGA O„RGATISH BOSQICHLARINING 
TUZILISH ASOSLARI. O„RGATISH BOSQICHLARINING ASOSIY 
YO„NALISHI VA XUSUSIYATI
O‟rgatish jarayonining umumiy yo‟nalishi mashq texnikasi negizini va uning 
variantlarini (mashq negizi puxta egallangandan keyin) mustahkam o‟zlashtirishdan 
iboratdir. O‟rgatish jismoniy sifatlarning, avvalo, chaqqonlikning rivojlanib borishi 
bilan bir vaqtda davom etadi. 
Harakatli mashqlarga o‟rgatishning uzoq davom etishi va qiyinligi ko‟p 
jihatdan mashq tuzilishining qay darajada murakkabligiga bog‟liqdir. Mashq 
tuzilishining murakkabligi, o‟z navbatida, uni tashkil etuvchi harakatlarning 
miqdoriga, ularning masofa hamda vaqt jihatidan aniq bajarilishiga, mushaklarning 
zo‟r berib aniq harakat qilishiga, shuningdek, ularning o‟zaro aloqada bo‟lishiga va 
harakat aktining umumiy ritmiga ham bog‟liq bo‟ladi.
O‟rgatish vaqtida murakkab harakat aktlari – tayyorgarlik, asosiy va 
yakunlovchi fazalar o‟rtasidagi o‟zaro aloqalarning xususiyatlari ham hisobga 
olinadi. Bo‟lib yuborish metodidan foydalanish harakatni o‟rganishning izchilligini 
belgilash uchun, shuningdek, tayyorgarlik mashqlarini tanlash uchun muhimdir. 
O‟rganishni ba‟zi hollarda, asosiy fazadan – harakat faoliyatining asosiy 
mexanizmidan boshlash mumkin (masalan, granata uloqtirishdan, yugurib kelib 
sakrashdan va b. Boshqa hollarda, asosiy fazani bajarish tayyorgarlik fazasiga, 
ayniqsa, kuchli bog‟liq bo‟lganda, birinchi navbatda, tayyorgarlik fazasini 
o‟zlashtirish maqsadga muvofiqdir (maslan, qo‟shpoyada siltanib orqaga 
ko‟tarilishdan avval gavdani qo‟l barmoqlari tomon siltab tortish); ba‟zida 
shikastlanishning oldini olish maqsadida avval yakunlovchi fazani o‟rganish 
ma‟quldir (masalan, sakrashda to‟g‟ri tushish). 
Ayrim harakat faoliyatiga o‟rgatish jarayoni quyidagi bosqichlardan iboratdir: