Yurak qon-tomir kasalliklari xaqida malumot. Davolash jismoniy tarbiyasi


Ateroskleroz profilaktikasida jismoniy mashqlar



Download 99,46 Kb.
bet9/10
Sana24.07.2021
Hajmi99,46 Kb.
#127093
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Yurak qon-tomir kasalliklari xaqida malumot

Ateroskleroz profilaktikasida jismoniy mashqlar

muammosi

Ateroskleroz - yurak qon tomirlar tizimining asosiy kasalligi hisoblanib,

stenokardiya, miokard infarkti, insul’t va o`limning sababchisidir. Bu kasallikga

faqat katta yoshdagi kishilargina emas, balki o`smirlar va xatto bolalar ham

chalinmoqda[1,2,4].

Aterosklerozni davolash juda ham qiyin bo`lganligi uchun, uni oldini olish

hozirgi zamon tibbiyotining eng dolzarb muammosidir. SHuning uchun yurak

qon-tomirlar kasalliklari, xususan, ateroskleroz profilaktikasida jismoniy

mashqlarning ahamiyati juda ham katta[3,4]. Chunki doimiy jismoniy mashqlar

arterial qon bosimini pasayishiga, me`yordagi tana vaznini ushlab turishga

yordamlashib, qandli diabet va ateroskleroz rivojlanishiga to`sqinlik qiladi, ya`ni

yuqori zichlikdagi β-lipoproteidlar miqdorini oshishiga sabab bo`ladi[1,5,6,7,8].

Doimiy jismoniy mashqlar bilan shug’ullanishni boshlashdan avval xar bir

inson organizm xolatini aniqlash uchun vrach maslahatidan o`tishi zarur. Bu

asosan yurak qon-tomirlar tizimida o`zgarishi, arterial bosimi yuqori, yurak

sohasida yoki to`sh ortida og’riq, bosh aylanishi, xushdan ketish va engil jismoniy

mashqda xansirash mavjud bo`lganlar uchun ta`alluqlidir. Yosh va o`rta yoshdagi

insonlar o`zlarini sog’ deb bilsalar, vrach maslaxatisiz doimiy jismoniy mashqlarni

boshlashlari mumkin. Ammo shuni unitmaslik kerakki, jismoniy mashqlarni

tayyorgarlik bo`yicha doimiy sekin-asta oshirib borish zarur shart hisoblanadi.

Bajarilayotgan jismoniy mashqlarning organizmga mosligini, ya`ni

optimalligini bilishingiz uchun tomiringiz urishini nazorat qiling. Ma`lumki, xar

bir inson yuragi uni yoshiga qarab, turli xil zo`riqishlarga javoban, ma`lum

chegaragacha yurak qisqarishlari sonini oshirishi mumkin. Bu yurakning maksimal

qisqarish chegarasi deyiladi. Bu ko`rsatkich 220 dan sizni yoshingizni ayirmasiga

teng, ya`ni 20 yoshli inson uchun daqiqasiga -200 marta, 30 yoshliga -190, 40

yoshliga-180, 50 yoshliga-170, 60 yoshliga-160 marta va hokozo bo`lishi kerak.

Albatta bu qisqartirilgan ko`rsatkich, lekin buni doimiy kundalik amaliyotda

muvaffaqiyatli qo`llash mumkin.

Shunday nuqtai nazar mavjudki, mashg’ulot davomida yurak qon-tomir va

nafas olish tizimlarining funktsional imkoniyatlarini yaxshilash uchun jismoniy

mashqlar shunday intensivlikda qilinishi kerakki, bunda yurak qisqarishlari soni

maksimaliga nisbatan 60-75% ga etishi, ya`ni 20 yoshli insonda yurak qisqarishlari

soni bir daqiqada 120-150, 30 yoshda 114-142, 40 yoshda 108-135, 50 yoshda

102-127, 60 yoshda 96-120 marta va xokozodan oshmasligi kerak.

Demak, yurak qisqarishlari soni maksimaliga nisbatan 60-75% atrofida

bo`lgandagina bajarilayotgan jismoniy maqlarni optimal deyish mumkin. Yurak

qisqarishlarining soni pul’s chastotasiga teng. Pul’sni xisoblash uchun eng qulayi

o`rta va nomsiz barmoqlar uchini o`ng yoki chap uyqu arteriyasi yoki bilak

arteriyasiga qo`yishdir. Shuningdek, pul’sni aniqlash uchun tanadagi boshqa

arteriyalardan ham foydalanish mumkin. Odatda pul’sni 30 soniyada sanab ikkiga

ko`paytiriladi, natijada bir daqiqadagi yurak qisqarishlari soni hosil bo`ladi (pul’sni

15 soniyada sanab to`rtga ko`paytirish yo`li bilan ham bir daqiqadagi yurak

qisqarishlari sonini aniqlash mumkin).

Jismoniy mashqlarni bajarishda, uning intensivligini shunday olish kerakki,

yurakning qisqarishlari soni maksimaliga nisbatan 60-75% atrofida bo`lsin.

Jimoniy mashqlarni boshlanishida yurak qisqarishlari soni yaxshisi maksimaliga

nisbatan 60% gacha oshirish kerak, keyinchalik tayyorgarlik darajasining ortib

borishiga qarab 75% gacha oshirish mumkin. Agar 6-9 oy doimiy jismoniy

mashg’ulotlardan so`ng o`zingizni yaxshi xis qilsangiz, jismoniy mashq

intensivligini yanada oshirib, yurak qisqarishlari sonini maksimaliga nisbatan 85%

gacha ko`tarish mumkin. Ammo bunday qilish shart emas.

Doimiy jismoniy mashg’ulotlar quyidagi xolatlarda yurak qon-tomir va

nafas olish tizimlarining funktsional imkoniyatlarini yaxshilanishiga imkon beradi:

1. Yurak qisqarishlari sonini maksimaliga nisbatan 60-75% ga etkazish

uchun jismoniy mashqlar davomiyligi etarlicha bo`lishi kerak.

2. Yurak qisqarish chastotasi optimal darajaga etganda jismoniy mashqlar

bajarishning davomiyligi tanafussiz 15-30 daqiqa bo`lishi kerak.

3. Jismoniy mashq mashg’ulotlari xar kuni yoki xaftasiga 3 marta doimiy

o`tkazilishi shart.

Bundan ko`rinib turibdiki, jismoniy mashqlarning intensivligi, davomiyligi

va doimiyligi muhim ahamiyatga ega.

98

Xar bir mashq kamida 25-40 daqiqa davom etib, o`zida razmenkali (5



daqiqa), asosiy (15-30 daqiqa) va oxirgi (5 daqiqali jismoniy mashq intensivligini

sekin-asta susaytiriladi) qismlarni saqlashi kerak. esda tutish kerakki, jismoniy

mashqlar bajarilishini birdan to`xtatmaslik lozim, chunki bu xushdan ketishga olib

kelishi mumkin.




Download 99,46 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish