natijaviy kuch impulsi muhim ahamiyatga ega. Fizikada saqlanuvchi kattaliklar juda koʻp. Ular odatda fizik hodisada qanday oʻzgarishlar sodir boʻlishini oldindan-aytish-uchun-qoʻllanadi._Mexanikada_uchta_saqlanuvchi_kattalik mavjud: impuls, energiya va impuls momenti. Impulsning saqlanish qonunidan asosan ikkita jismning_toʻqnashuvini_tasvirlashda_foydalaniladi.2 Elektr toki deganda tushuniladi zaryadlangan zarralarning yo'naltirilgan harakati. Etarli miqdorda erkin zaryadlarni o'z ichiga olgan moddalarga o'tkazgichlar deyiladi. Va simlar yordamida o'zaro bog'langan barcha qurilmalarning yig'indisi deyiladi elektr davri . Tokning kuchi deb, o`tkazgichning ko`ndalang kesim yuzidan vaqt birligi ichida o`tgan elektr zaryadiga miqdor jihatdan teng bo`lgan fizik kattalikka aytiladi. 3Elektr yurituvchi kuch — (EYUK) oʻzgaruvchan yoki oʻzgarmas tok energiya manbalarida tashqi (potensial) kuchlar taʼsirini ifodalaydigan fizik kattalik. Oʻtkazgichdan tok oʻtishi uchun unda elektr maydon hosil qilinib saqlanadi. Buning uchun tok manbai yordamida oʻtkazgich uchlarida potensiallar farqi (φ1-φ2)uzluksiz tiklab turiladi. Bu esa tok orqali oqib keluvchi musbat zaryadlarni oʻtkazgichning kichik potensial φ2li uchidan uzluksiz olib ketish va katta potensial φ, li uchiga uzluksiz keltirib turish zarurligini anglatadi.
30-VARIANT
1 Mexanik energiyasi o‘zgarmas, ichki energiyasi o‘zgarishi mumkin bo‘lgan termodinamik tizimni ko‘rib chiqamiz. Tizimning ichki energiyasi har xil jarayonlar natijasida o‘zgarishi mumkin, masalan, tizimga issiqlik miqdori uzatilganida yoki tizimga nisbatan ish bajarilganda o‘zgarishi mumkin. Silindr porsheni ichkariga siljitilganda unda turgan gaz siqiladi, natijada gazning temperaturasi ortadi, boshqacha qilib aytganda, gazning ichki energiyasi o‘zgaradi. Misol uchun, U1 ichki energiyaga ega bo‘lgan qandaydir tizimga qo‘shimcha issiqlik miqdori berilgan bo‘lsin. U holda tizim yangi termodinamik holatga o‘tib, U2 ichki energiyaga ega bo‘ladi, tashqi kuchlarga qarshi A ishni bajaradi. Q=U+A Jismning issiqlik sig‘imi deb, shu jism haroratini bir darajaga ko‘tarish uchun unga berish lozim bo‘lgan issiqlik miqdoriga aytiladi. Jism bir darajaga soviganda u shuncha miqdordagi issiqlikni beradi. Issiqlik sig‘imi jism massasiga proporsional.2 Kirxgofning 1-qonuni zanjir tugunlariga tegishli boʻlib, unda shunday deyiladi: “Tugunga kiruvchi barcha toklarning yig‘indisi tugundan chiquvchi barcha toklarning yig‘indisiga teng” Kirxgrofning ikkinchi qonuni bеrk elеktr zanjir konturlaridagi muvozanatni xaraktеrlaydi. Bu qonunga muvofiq har qanday bеrk koiturda, e.yu.k.ning algеbraik yig’indisi shu konturga kiradigan rеzistorlardagi kuchlanishlarning algеbraik yig’indisiga tеng, boshqacha aytganda e.yu.k. ning algеbraik yig’indisi konturning tеgishli qismlaridagi toklarning qarshiliklariga ko’paydmasining algеbraik yig’indisiga tеng: 3
Do'stlaringiz bilan baham: |