Yozma savollar uchun namuna

Damim ichimga tushib ketdi. – Sovchi kim deb so‘ramaysanam, qizim, – dedim ichimdan 
toshib kelayotgan yig‘ini arang bosib. Robiya ensasi qotib kuldi. – Kavushini ayamasa 
kelaversin... Sizga nima?
”. Matndan iboralarni topib tahlil qiling. 
J: Dami ichiga tushmoq-ibora.Ma'nosi qo'rqmoq ,monosemantik ,ya'ni faqatgina bir ma'noda 
qo'llanuvchi ibora.Frazeologik qo'shilma hisoblanib ,iboraning uslubiy bo'yog'i Unda aytilgan 
fikrni kuchaytirishdan iborat. 
Ichidan toshmoq
Ensasi qotmoq 
125“
Bolаning qаlbidа pokizа, oliyjаnob vа mehribon bug‘ugа nisbаtаn cheksiz muhаbbаt pаydo 
bo‘lаdi”.
Matndan sifatlarni topib morfologik tahlil qiling. 
J: Matnda 4ta sifat mavjud:pokiza ,oliyjanob ,mehribon va cheksiz. 
Pokiza -qanday ? so'rog'iga javob bo'ladi,asliy sifat ,oddiy daraja ,sodda sifat,tub sifat,gapda
aniqlovchi vazifasida kelgan. 
126“
U yerlаrgа otdа uch yil-u uch oydа yetib borish mumkin”. 
Matndan sonlarni topib 
morfologik tahlil qiling. 
J: Matnda 2ta son so'z turkumiga oid soz qatnashgan:uch ,uch. 
Uch-qancha? 
so'rog'iga 
javob 
bo'ladi,son,miqdor 
son,Dona 
son,Hisob 
so'z 
bilan 
kelgan(yil,oy),otlashmagan,sodda son,gapda hol vazifasida kelgan. 
127“Sendаn ulkаn dаryo bormi, Enаsoy, Sendаy аziz tuproq bormi, Enаsoy, Sendаn chuqur dаrd 
hаm bormi, Enаsoy, 
Sendаn ozod quchoq bormi, Enаsoy?!.
Matnni sintaktik (gap bo‘laklari bo‘yicha) tahlil qiling. 
J: Bosh bo'laklar.Ega -daryo,tuproq ,dard ,quchoq.Kesim-bormi,bormi,bormi,bormi. 
Ulkan -sifat, so'rog'i qanday?,sifatlovchi aniqlovchi,sodda aniqlovchi,uyushmagan ,ajratilmagan. 
128“Sendаn ulkаn dаryo yo‘qdir, Enаsoy, Sendаn аziz tuproq yo‘qdir, Enаsoy, Sendаn chuqur 
dаrd hаm yo‘qdir, Enаsoy, Sendаn ozod quchoq yo‘qdir, Enаsoy”. 
Matnni sintaktik (so‘z 
birikmalari bo‘yicha) tahlil qiling. 
J: 1.ulkan daryo-bitishuv,hokim so'z -daryo,Tobe soz -ulkan,ohang vositasida birikkan,sifat+ot 
,otli birikma. 
2.sendan ulkan-boshqaruv,hokim so'z -ulkan,Tobe soz-sendan,-dan chiqish kelishigi orqali 
birikkan,olmosh +ot ,otli birikma. 

---

38 
3.aziz tuproq
4.sendan aziz 
5.chuqur dard
6.sendan chuqur
7.ozod quchoq 
8.sendan ozod 
129“Goh ulаr, goh bulаr hujum qilishаr, goho qirg‘izlаrning o‘zi hаm boshqаlаrgа chovut solib, 
mollаrini hаydаb ketishаr, uylаrigаo‘t qo‘yishаr, odаmlаrini o‘ldirishаrdi”.
Matndan yordamchi 
so‘zlarni topib, morfologik tahlil qiling. 
J: Yordamchi sozlar :goh..,goh...,goho,ham. 
Goh-goh-boglovchi ,takror boglovchi,TENG boglovchi . 
Goho-boglovchi ,yakka boglovchi,ergashtiruvchi boglovchi. 
Ham-yuklama,kuchaytiriv va ta'kid yuklamasi. 
130“Qаroqchilik bilаn kun kechirish oson uyulаrdi: qo‘qqisdаn bosаsаn, o‘ldirаsаn, olаsаn-
ketаsаn”.
Matndagi fe’llarni morfologik tahlil qiling. 
J: Matndagi fe'llar:kechirish,tuyulardi,bosasan,o'ldirasan,olasan-ketasan. 
Kechirish-mustaqil fe'l, bo'lishli,o'timli,aniq nisbat, harakat nomi,xabar mayli,sodda fe'l,xabar 
mayli ,tub fe'l. 
“131O‘rmondа bir g‘аroyib qush pаydo bo‘lib qoldi. Inson ovozigаo‘хshаsh аyanchli ovoz bilаn 
tundаn tonggаchа sаyrаr vа yig‘lаr, shoхdаn shoхgа sаkrаr vа so‘ylаrdi: “Kаttа bахtsizlik 
bo‘lаdi! Kаttа bахtsizlik bo‘lаdi!”.
Gapni gap bo‘laklariga ajratib tahlil qiling. 
J: 
Bosh 
bolaklar:Ega-baxtsizlik,baxtsizlik,qush.Kesim-paydo 
bolib 
qoldi,sakrar,yig'lar,sakrar,so'ylardi.bo'ladi,bo'ladi. 
O'rmonda -hol,qayerda ? so'rog'iga javob bo'ladi,ot soz turkumi bilan ifodalangan,-da Orin payt 
kelishigida,kesimga bog'langan.