27
94“
Ikki kundosh Huroyimdan qutulish uchun Momogul maston bilan til biriktiradilar. Maston
tilla tangalar evaziga Huroyim ustidan fitna-g‘iybat to‘la arznoma yozdiradi, firib bilan Oqtosh
ahliga tasdiqlatadi va Sultonxonga olib boradi. Sultonxon g‘azabga minib, o‘zi safardan
qaytguncha Huroyimni shahardan haydab, dorga osishga buyuradi
”. Mazkur “Rustamxon”
dostonidan olingan parchadagi ko‘chma ma’noda ishlatilgan so‘zlarni toping va tahlil qiling.
JAVOB: G'azabga minib - jaxli chiqmoq
Til biriktirmoq - bular ko'chma ma'noda ishlatiladi ham ibora
95“
Dardli qul dardimni kimga yoraman, Ayriliq o‘tiga bag‘ri poraman, Mina elda sig‘indi bo‘p
turaman, O‘z akama qanday zakot bеraman?!
”. Mazkur “Alpomish” dostonidan olingan
parchadagi ko‘chma ma’noda ishlatilgan so‘zlarni toping va tahlil qiling.
JAVOB: kimga yoraman- aytaman
Ayriliq o'ti
96“
Odinapur qo‘rg‘onining oldida, janubiy tarafida bir balandida tarixi to‘qquz yuz o‘n to‘rtta
bir chahorbog‘ soldim
”. “Boburnoma”dan olingan mazkur matndagi son so‘z turkumini
morfologik tahlil qiling.
JAVOB: soldim nima qilmoq, fe'l, aniq nisbat, 1-shaxs
97“Kobulning agarchi qish qori ulug‘ tushar, vale yaxshi o‘tunlari bordur va yovuqtur, bir kunda
borib keltursa bo‘lur
”. “Boburnoma”dan olingan mazkur matndagi bog‘lovchilarni morfologik
tahlil qiling.
JAVOB:
98“Bu asnoda xabar keldikim, Humoyun Dehlig‘a borib, Dehlidag‘i xizonalardin bir necha uyni
ochib, behukm mutasarrif bo‘lubtur”.
“Boburnoma”dan olingan mazkur matndagi gaplarni
tuzilishiga ko‘ra tahlil qiling.
99“Olamxonning bo‘lg‘on kishisi el talamoqqa va o‘lja olmoqqa mashg‘ul bo‘lurlar“
.
“Boburnoma”dan olingan mazkur matnni so‘z birikmalariga ajrating va tahlil qiling.
100“
Uch-to‘rt kundin keyin Qanbar Ali atyqon so‘zlaridin mutavahhim bo‘lib, qochib Andijong‘a
kirdi
”. “Boburnoma”dan olingan mazkur matndagi gapni gap bo‘laklari bo‘yicha tahlil qiling.
101“
Chin so‘z – mo‘tabar, yaxshi so‘z – muxtasar. Ko‘p so‘zlovchi – zeriktiruvchi. Kishi aybini
gapiruvchi – o‘ziga yomonlik sogʻinuvchi. Agar so‘z go‘zallik ziynati bilan bezalmasa ham, unga
chinlik bezagi yetarlidir! Yolgʻonchining gapi qanchalik chiroyli boʻlsa, shunchalik qabihdir.
Aqlli odam yolgʻon gapirmas, ammo barcha rost gaplarni aytaverish ham toʻgʻri emas
”.
“Mahbub ul-qulub” asaridan olingan parchadagi ko‘chma ma’noli so‘z(lar)ni toping va
morfologik tahlil qiling.
102“
Chin so‘z – mo‘tabar, yaxshi so‘z – muxtasar. Ko‘p so‘zlovchi – zeriktiruvchi. Kishi aybini
gapiruvchi – o‘ziga yomonlik sogʻinuvchi. Agar so‘z go‘zallik ziynati bilan bezalmasa ham, unga
chinlik bezagi yetarlidir! Yolgʻonchining gapi qanchalik chiroyli boʻlsa, shunchalik qabihdir.
Aqlli odam yolgʻon gapirmas, ammo barcha rost gaplarni aytaverish ham toʻgʻri emas
”.
“Mahbub ul-qulub” asaridan olingan parchadagi yasama so‘z(lar)ni toping va tahlil qiling.
103“
Qanoat bir cho‘qqiki, unga chiqsang, do‘st-dushmanga muhtojlikdan xalos bo‘lasan
”.
“Mahbub ul-qulub” asaridan olingan gapni sintaktik tahlil qiling.
Do'stlaringiz bilan baham: