|
O'quv faoliyatini boshqarish
Bosh?aruv bu shunday yo'naltiruvchi kuchki, u insonlardagi ijodiy potensial imkoniyatlarini oladigan sharoitlarni yuzaga chi?arishni ma?sad ?ilib ?o'yadi. Shunday ekan, o'?ituvchining ta'lim-tarbiya jarayonini to'?ri va o?ilona bosh?ara olishi o'?uvchi shaxsi kamolotida ni?oyatda kattadir.
Faoliyatdan kutiladigan natija psixologiyada ma?sad deyiladi. O'?uv jarayonining bosh?arilishi ikkita asosiy ma?sadni ko'zda tutadi. Ulardan birinchisi, o'?uv jarayonini to'?ri tashkil eta olish, ikkinchisi esa o'?uvchilarning shaxsiy ?izi?ish va e?tiyojlarini ?ondirishdir. Ana shu ma?sadlar bosh?arishning vazifalarini belgilab beradi. Demak, o'?uv jarayonini bosh?arishning:
- birinchi vazifasi tashkiliy b o'lib, o'?uvchilarning ta'lim vatarbiyasi bo'yicha ijtimoiy buyurtmalarni ?ondirish;
- ikkinchi vazifasi - bevosita o'?uvchining ?izi?ish vatalablarini ?ondirishga yo'naltirilgan ?olatdagi ijtimoiy vazifadir.
Shuningdek, bu vazifa o'?uvchilarni ko'tarinkilik, yaxshi kayfiyat va o'?uv jarayonidagi ishchanlikni yuzaga keltirishni ?am o'z ichiga oladi. Afsuski, ko'p yillar davomida bosh?arishning ana shu ijtimoiy vazifasiga juda kam e'tibor berilgan.
Bosh?aruvning ikkinchi vazifasi bu ijtimoiy-psixologikdir. Bu vazifa o'?uvchilarda samarali faoliyat uchun zarur bo'lgan ijtimoiy-psixologik ?olat va xususiyatlarni rivojlantirishga ?aratilgandir.
Bu ?olat va xususiyatlar o'?uvchilarni o'zaro jipslashtirish, nazorat, o'z-o'zini bosh?arish, shuningdek, musta?il ta'lim olishlarini rivojlantirishdan iboratdir.
O'?uv jarayonini bosh?arish uchun ?uyidagi tarkibiy ?ismlarni egallash lozim:
1.Berilgan o'?uv topshiri?ini yechish uchun vositalar tanlash.
Topshiri?larni yechish jarayonida o'z-o'zini nazorat ?ilish.
O'zlashtirilgan bilimlar, malakalar, ko'nikmalar sifatini
4.O'?uv topshiri?larini bajarilganligini tekshirish.
5.O'z oldiga ma?sad ?o'ya olish.
6. Turli belgilar bilan predmetning ichki munosabatlari muvofikligini ko'ra olish.
O'?itishning ikkita usuli mavjud. Biri an'anaviy o'?itish usuli -bunda o'?ituvchi muammoni belgilaydi, vazifalarni ani?laydi va muammoni yechib beradi. O'?uvchi esa masalani yechish yo'llarini eslab ?oladi va uni yechishni mash? ?iladi. Bunda o'?uvchilarda reproduktiv tafakkur shakllanadi.Rivojlantiruvchi ta'lim o'kitishning muammoli usulida o'kituvchi o'kuvchilarning bilish jarayonlarini boshkaradi, uni tashkil etadi va nazorat kiladi.O'kuvchi esa muammoni tushunadi, uni yechish yo'llarini ?idiradi va uni yechadi. Bunday hollarda o'?uvchi tafakkurining ma?suldorligi oshadi va uning musta?illigi rivojlanadi.
O'?uvchining o'?ishga bo'lgan ?izi?ishini rivojlantirish uchun o'?ituvchi ?uyidagi ?oidalarga tayanishi lozim:
1 O'?uv jarayonini shunday tashkil etish lozimki, bunda o'?uvchi faol ?arakat ?ilishi, musta?il izlanishi, yangi bilimlarni o'zi kashf etishi va muammoli xarakterdagi masalalarni yechish uchun sharoit izlashi kerak.
2. O'?uvchilarga bir xil o'?itish usullari va bir
turdagima'lumotlarni berishdan ?ochish kerak.
3.O'rgatilayotgan fanga nisbatan ?izi?ishning namoyon bo'lishi uchun ayni shu fan yoki bilim, o'?uvchining o'zi uchun ?anchalik a?amiyatli va mu?im ekanligini bilishi kerak.
Yangi material ?anchalar o'?uvchi tomonidan avval o'zlashtirilgan bilimlar bilan bo?li? bo'lsa, u o'?uvchi uchun shunchalik ?izi?arli bo'ladi.
?addan ziyod ?iyin material o'?uvchida ?izi?ish uy?otmaydi. Berilayotgan bilimlar o'?uvchining kuchi yetadigan darajada bo'lishi lozim.
O'?ituvchi o'rganilayotgan mavzu yoki bilimining a?amiyatini ko'rsatish, o'?uvchining o'?uv faolligini oshirish uchun ?izi?arli misollar, a?liy o'yinlardan keng foydalanishi lozim. Lekin, ta'limdagi ?ar bir beriladigan bilim yor?in, ?izi?arli bo'lavermaydi, shuning uchun o'?uvchilarda iroda, ?atiylik, me?natsevarlik kabi xislatlarning kamol toptirilishi ni?oyatda zarurdir. Ana shu xislatlar o'?uvchining kelgusida o'z-o'zini nazorat kilishga, o'z-o'zini ba?olashga va musta?il ta'lim olishga asos bo'lishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
