|
Empatiya qobilyatini o'rganish mеtodikasi. Mazkur metodika I.M.Yusupov tomonidan ishlab chiqilgan bo'lib, empatiya qobiliyatining rivojlanish darajasini aniqlash maqsadida qo'llanadi.
Mеtodika manba'si: RatanovaT. Shlyaxta T. Psixidiogonostichеskiе mеtodi izuchеniya lichnosti: Uchеbnoе posobiе.-M.Moskovskiy psixologo- sosioliniy institut. Flinta, 1998. 251-255 bеtlar.
Ushbu metodika jami 120 ta respondentdan olindi, unda Termiz davlat universiteti Ijtimoiy fanlar fakulteti Amaliy va Pedagogika psixologiya talabalaridan AP120-guruh, PP120-guruh, 220-guruh, 320-guruh, 420-guruh talabalari faol ishtirok etishdi.
Aynan talabalarda ushbu metodikani olish orqali ulardagi empatiya darajasini nima yoki kimlarga koʻproq qaratilganini koʻrishimiz mumkin boʻladi. Talabalarning koʻpchiligida ota-onasiga empatiya yuqoriroq shakllanganligini guvohi boʻlamiz, sababi insondagi oilaga boʻlgan muhabbat eng kuchli hissiyotlardan biri hisoblanadi. Shu bilan birgalikda oilada olingan toʻgʻri tarbiya orqali oddiy kichik destruktiv holatlar ham empatiya orqali ijobiy holatga oʻzgarib ketishi mumkin. Shu bilan birgalikda tadqiqot jarayoni shuni koʻrsatadiki, umuman olganda insonlarning koʻpchiligi notanish odamlarga nisbatan yuqori darajada empatiya bildiradi, ya'ni hayotida birinchi marta uchratgan insonda iloji boricha yaxshi taassurot qoldirishga beixtiyor harakat qiladi. Insonda bir vaqtning o`zida turli xil empatiya darajalarini ham uchratishimiz mumkin, ularda faqat bittagina darajasi bor desak yanglishgan bo`lamiz. Empatiyaning shakllari albatta har bir insonda bor albatta faqat uni miqdorining koʻpligi yoki kamligidan ajratib olishimiz mumkin boʻladi. Eng muhimi bizning oilaga va insonlarga munosabatimizning yaxshi boʻlishidadir. Qaysidir ma'noda, bu o'z "Men"ingizni bir chetga surib qo'yganingizni anglatadi. Lekin bu faqat o'zini juda ishonchli his qiladigan, g'alati dunyoda adashib qolishdan qo'rqmaydigan, kutilmagan va tartibsiz bo'lishi mumkin bo'lgan odam uchun mavjud bo'lishi mumkin. kerak bo'lganda, o'z dunyosiga qaytish uchun xavfsiz va sog'lom.
. Millatimiz udumiga ko’ra, ota – oilaga risq topib keluvchi sifatida hamisha ulug’lanib kelingan. Otaning ma’naviy qiyofasi uning tarbiyachi sifatida o’rnini belgilaydi. Farzand tarbiyasida ma’suliyat otaning zimmasiga yuklanishi undan o’zining jamiyat va oiladagi iqdisodiy va huquqiy mavqeini mustaxkamlashni taqazo etadi. Ona oilaning davomchisi farzandlarni dunyoga keltiruvchi ulug’ zotdir. Xalqimizda “ Jannat onalar oyog’i ostidadir “ degan ibora bekorga aytilmaydi. Onaning eng buyuk xizmati shundaki, u avvalo farzandda chinakam insoniy fazilat – mehrni shakllantiradi. Mehr tuyg’usi go’dak beshikdaligidayoq, onaning allasida namoyon bo’ladi. buyukdir. Ota-onalar barcha farzandlarining kelajagi, kamol toptirish uchun oilada sog’lom turmush tarzini yaratishga, tarbiya jarayonini yaxshilashga o’z bilim, tajribasi, kuch g’ayratini safarbar etuvchilardir. S.Minuxin oila ichidagi mavjud tuzilmalar o’rtasidagi munosabatlarning yo’l qo’ygan oilalarni muammoli oilalar deb hisoblagan ko’p farzandli oila munosabatlar tizimi serqirra bo’lib, unda ba’zi, farzadlarning to’ng’ich ota onadek yuqori pog’onaga ko’tarilishi mumkin. Bunday oilalarda munosabatlarning yaxshi, samimiy bo’lishi uchun ota-ona barcha farzandlarining oiladagi maqollarning aniq barobarida to’ng’ich bola bilan kichik yoshdagilar o’rtasidagi muammola qoidalarini bolalikda bir maromda yo’lga qo’yishlari lozim. Bunda ota-ona tuzilmasi, ota-onaning mavqei, obro’si kuchli va yetakchi bo’lishi shart.Har bir bolaning berilgan bilimlarni o’zlashtirish darajasi va munosabati albatta turfa xil bo’ladi. Bunga asosiy sabab esa albatta oiladagi muhit katta ahamiyatga ega, chunki oilada ota- ona farzandga qay darajada e’tibor berib u bilan berilgan mashg’ulotlar ustida shug’ullansa bolaning ham keyinchalik aqliy qobilyatini rivojlanishiga katta xissa qo’shgan bo’lardi. Har bir bolaning berilgan bilimlarni o’zlashtirish darajasi va munosabati albatta turfa xil bo’ladi.
Yurtboshimiz aytganlaridek, “o‘g’il-qizlarimizni el-yurtimizga munosib farzand, ertaga Vatanimizning xaqiqiy fuqarosi bo‘ladigan insonlar etib tarbiyalash avvalo oila bag’rida, oilaning sog’lom iqlimi, ota-onaning bir-biriga mehri va hurmati sharoitida chuqur ildiz otishini o‘ylaymanki, hammamiz yaxshi anglaymiz”.Qayerda oila mustaqilligi kuchli intizom va tarbiyaga tayansa, mamlakat va millat ham shuncha kuchli va barqaror bo‘ladi. Dunyoda yuz beradigan har qanday o‘zgarishlar, xoh u iqtisodiyotda, xoh ma’naviy-siyosiy sohalarda bo‘lsin, o‘z ta’sirini avvalambor oila muhitida namoyon etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
