Yosh fiziologiyasi va gigienasi

Ichakda ovqatning hazm bo‘lishi. Ingichka ichakning uzunligi katta odamlarda 6-7 m, diametri 2,5-3 sm. U 12 barmoqli ichak- 20 sm, och ichak va yon bosh ichakka bo‘linadi. 12 barmoqli ichakda o‘t suyuqligi va oshqozon osti bezining shirasi yordamida va ichak devorlarida ishlab chiqilgan ichak shirasi ta’sirida ovqat bo‘tkasi parchalanadi.
Ichak shirasi 99% suv, qolgan qismi fermentlar (eripsin, lipaza, amilaza) va tuzdan iborat bo‘ladi. Bir sutkada 1 ,5-2 litr ichak shirasi ishlab chiqariladi. Ichak devori ishqoriy xususiyatga ega. Ichak devorlari juda ko‘p so‘rgichlardan iborat bo‘lib, ular qon tomirlariga juda boy bo‘ladi. Parchalangan ovqat shular yordamida qonga suriladi.
Bolalarda ichakning uzunligi katta odamnikiga qaraganda uzun. Bola yoshi ortishi bilan ichak shirasini miqdori va fermentlarning konsertratsiyasi ortib boradi.

Oshqozon osti bezi og‘irligi chaqaloqlarda-2,63 g., 12 yoshda uning uzunligi katta odamnikiga teng bo‘ladi. Me’da osti bezining og‘irligi 70-80 g. barg shaklida, uning boshi, tanasi, dum qismlari bo‘ladi. Me’da osti bezi shirasi tarkibidagi eripsin, oqsillarni aminokislotalargacha, lipaza yog‘larni yog‘ kislotasi va glitsiringacha parchalaydi.

Gigienasi: Uxlashdan avval tishlarni chutka va poroshok bilan tozalash, ovqatlangandan so‘ng og‘izni iliq sovuq suv bilan chayqash zarur. Bolalar juda sovuq yoki juda issiq ovqatlarni iste’mol qilishi, tishi bilan qattiq narsalarni maydalashi mumkin emas. Bolalarning 11-12 yoshida ovqat moddalariga bir sutkada 200 sm³ ovqatdan tashqari vaqtida 400-600 sm³ sulak ajraladi.

Xulosa
Yosh fiziologiyasi va gigiyena fani anatomiya, gistologiya, sitologiya va boshqa barcha tibbiyot va pedagogika fanlariga yaqindan bog’liq. Ish jarayonida yosh fiziologiyasi va gigiyena, umumiy gigiyena, umumiy fiziologiya, mikrobiologiya, epidemiologiya, biokimyo, bolalar klinikasi, ruhiyati, pedagogika tavsiyalari hamda yutuqlaridan foydalanadi.
Yosh fiziologiya va gigiyenasi pedagogikaga oid qonun- qoidalarini bilish unga amal qilish bolalar va o’smirlarning o’quv mehnat va ishlab chiqarish faoliyatlarini me’yorlash bilan bog’liq bo’lgan masalalarni hal qilish uchun zarurdir.
Oliy nerv faoliyati haqidagi ta’limot esa psixologiya va pedagogikaning tibbiy ilmiy asosi hisoblanadi.
Inson sog’ligini muxofaza qilish va mehnat qobiliyatini ko’tarish haqida g’amxo’rlik qilish muhim davlat vazifalaridan biri hisoblanadi. Bu vazifalarni hal etishda, jumladan kasalliklarning oldini olish, sog’lom turmush tarzini targ’ib qilish tibbiyot xodimlari bilan bir qatorda pedagoglar ham katta kuch bo’lib xizmat qiladilar.
Zamonaviy bilim berish uchun avvalo murabbiy o’sib rivojlanib kelayotgan avlodning turli davrlardagi o’zgarishlarini , tashqi muhit sharoitlarining bola organizmiga ta’sirining gigiyenik ahamiyatini bilib olgandagina o’quv- tarbiya jarayonini to’g’ri tashkil eta oladi.