"Yosh biolog " To`garagi hujjatlar jildi "Yosh biolog" To`garagi rejasi

Uyga vazifa berish: Mavzuni o`rganib kelish.Biologiya faniga oid qiziqarli ma’lumotlar topib kelish

Mavzu: Hujayrada boradigan hayotiy jarayonlar. Nafas olishi

Darsning maqsadi: hujayraning hayotiy faoliyati, hujayraning o`sishi va bo`linishi haqidagi bilimlarni o`rganish.

Darsning borishi: tirik hujayralar ichidagi harakatni kuzatish uchun elodiya suvo`tidan tayyorlangan preparatda ko`rish mumkin. Uning hujayralarida sitoplazmaning uzluksiz harakati aniq ko`rinadi.Hujayralar qobig`ida teshikchalar bo`lib , sitoplazmaning harakati davomida bir hujayradagi oziq moddalar va kislorod ikkinchi hujayraga shu teshikchalar orqali o`tadi.o`simliklarning har bir hujayrasi yashash uchun nafas oladi va oziqlanadi.bu jarayon hujayralarda quyosh nuri ta’sirida , suv va unda erigan turli moddalar hamda kislorod bo`lgan holdagina amalga oshadi. Hujayralarning o`ziga xos muhim xususiyatlaridan biri ularning o`sishi va bo`linishidir.Yosh hujayralar ancha kichik bo`lib, o`sgan sari kattalasha boradi. Shuni aytish kerakki, har bir hujayra ma’lum o`lchamgacha o`sadi. Hujayralarning qobig`i yoshiga qarab qalinlashadi.Qari hujayralarda vakuol sitoplazmaga qaraganda ko`proq joy egallaydi. Vaqt o`tishi bilan qari hujayralarda sitoplazma va mag`iz butunlay yo`qolib , ularning o`rnini suv yoki havo egallaydi. Natijada ular nobud buladi. Hujayralar bo`linish yo`li bilan ko`payadi. Shuni ham aytish kerakki, hamma hujayralar ham bo`linavermaydi. Faqat o`sish nuqtasidagi hujayralar bo`linadi. Hujayralar bo`linishida mag`iz katta rol o`ynaydi. Hujayra asosan uch xil yo`l bilan bo`linadi: amitoz, mitoz, va meyoz yo`llari bilan. Bo`linadigan hujayralarda dastlab mag`iz kattalashadi, so`ngra ikkiga bo`linadi va ular maxsus parda bilan qoplanadi. Bu davrda sitoplazmada ham to`siq paydo bo`ladi, ona hujayrani ikkita yosh hujayraga ajratadi.hujayra bo`linishi bilan undagi plastidalar ham teng ikkiga ajralib, yosh hujayralarga o`tadi. Hosil bo`lgan yosh hujayralar o`zidagi oziq moddalar hisobiga o`sishda davom etadi.Ular ona hujayra o`lchamiga yetgach, yana yosh hujayralarga bo`linadi.