"Yosh biolog " To`garagi hujjatlar jildi "Yosh biolog" To`garagi rejasi

Darsning maqsadi: hujayra , uning tuzulishi .To`qima va ularning xillari, ularning vazifalarini o`rganish.

Darsning borishi:

Tabiatdagi tirik mavjudodlarga xos eng muhim umumiy belgilardan biri ularning hujayralardan tuzilganligidir.

Hujayraning tuzilishini o`rganadigan va u haqida to`liq ta’limot beradigan fan sitologiya (yunoncha ’’ sitos’’ – hujayra, logos- ta’limot ) deyiladi.

Hujayra qobig`I tiniq va mustahkam bo`ladi. Kletchatka unga mustahkamlik beradi. Hujayra qobig`i uning ichidagi tirik qismni tashqi tomondan o`rab turadi.

Sitloplazma- hujayraning asosiy tarkibiy qismi hisoblanadi. U rangsiz, tiniq, suyuq yoki shilmshiq holda bo`lib, doimo harakatlanib turadigan elastik modda.

Mag`iz- hujayraning deyarli o`rtasida joylashgan eng muhim tarkibiy qismdir. U hujayralar bo`linishida katta rol o`ynaydi.

Plastidalar –hujayraning asosiy tirik qismlaridan biri. Zamburug`lar, baktiyeralar, shilimshiqlar hamda ko`k-yashil suvo`tlarda plastidalar bo`lmaydi. Plastidalar uch xil bo`ladi: leykoplastlar, xromoplastlar, xloroplastlar. Keyingi 2 plastida o`simliklarga (barg , poya, gul, mevaga)rang beradi.

Vakuol-sitoplazmaichidagi shira bilan to`lgan bo`shliq. U turli shaklda bo`ladi.Hujayra shirasi tarkibida 70-95% suv va unda erigan ko`pgina mineral va oqsil , moy, shaker kabi organik moddalar bo`ladi. Bu shira tarkibiga ko`ra mevalarning ta’mi shirin, nordon, achchiq bo`ladi.

Kelib chiqishi shakli o`xshash, muayyan vazifani bajaruvchi hujayralar to`plami to`qima deyiladi.o`simliklarda hosil qiluvchi, qoplovchi, asosiy, ajratuvchi, jamg`aruvchi, o`tkazuvchi to`qimalar mavjud.