Yо‘llari Reja

 
5.3.
 
Milliy xо‘jaliklar о‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirish
 
Integratsiyalashuv mamlakatlar о‘rtasidagi (avvalambor xalqaro mehnat taqsimoti 
asosida) barqaror о‘zaro aloqalar rivojlanishi jarayoni va qayta ishlab chiqarishning milliy 
xо‘jalik doirasidan chetga chiqishidir. 
Xalqaro mehnat taqsimoti - mamlakatlar о‘rtasida 
mehnatni ijtimoiy-hududiy taqsim qilishni rivojlantirishning ma’lum mahsulot ishlab 
chiqarishni alohida mamlakatlarda barqaror konsentratsiya qilishni nazarda tutuvchi yuqori 
bosqichidir. 
Baynalmilallashuvning о‘sishiga, ayniqsa, transmilliy korporatsiyalar (TMK) faol 
kо‘maklashadi. 
.
Ularning qayta ishlab chiqarish va savdo-sotiq faoliyati doirasi bir 
davlat doirasidan chiqib ketadi. Ishlab chiqarish va kapitalning baynamilallashuvi 
xususiyatiga ega bо‘la boshlaydi. Kapitalni olib 
chiqish xalqaro korporatsiyalarni tuzish va rivojlantirishda muhim omilga aylanadi. 
YUNKTAD ekspertlarining ta’kidlashicha, kompaniyalarning qо‘shilishi va ularning 
sotib olinishi, ayniqsa G‘arbiy Yevropada avj oldi. Bu, birinchi navbatda, iqtisodiyotning 
energetika, telekommunikatsiya, farmatsevtika sanoati va moliyaviy xizmatlar kabi sohalarini 
qamrab oladi. 

---

“INNOVATSION IQTISODIYOT” – O.XUSAINOV 
86 
86 
Tarmoq ichidagi ixtisoslashuv keng tarqalib bormoqda. Ilmiy-texnik inqilobning turli 
mamlakatlarda turli darajada ekanligiga qaramay uning hozirgi bosqichi ham bozor, ham 
ishlab chiqarishni baynamilallashtirishni sifat jihatidan yangi bosqichga olib chiqmoqda. ITI 
zamonaviy qayta ishlab chiqarishda tashqi iqtisodiy aloqalarning roli о‘sishini keltirib 
chiqaruvchi mustaqil omil sifatida namoyon bо‘lmoqda. Boshqa davlatlardan ajralgan holda 
u yoki bu mamlakatda fan va texnikaning rivojlanishi muvaffaqiyatli bо‘lishi mumkin emas. 
Keyingi yillarda turli mamlakatlarning firmalari о‘rtasida kooperatsiyalashuvning jadal 
rivojlanishi yirik xalqaro ishlab chiqarish-investitsiya komplekslarining paydo bо‘lishiga olib 
keldi, ularni tuzish tashabbuslari kо‘pincha TMKlar hisoblanadilar. Ular uchun firma ichidagi 
mehnat taqsimoti milliy chegaralardan chiqib ulgurdi va mohiyatan xalqaro mehnat 
taqsimotiga aylandi. Shu asosida milliy iqtisodiyotlarning ochiqligi darajasi oshib bormoqda. 
Ochiq iqtisodiyot mamlakatning jahon xо‘jalik aloqalariga yanada kо‘proq qо‘shilishi asosida 
shakllanmoqda. 
Rivojlangan mamlakatlarda ochiq iqtisodiyotni shakllantirishda eksportga mahsulot 
ishlab chiqarishni rag‘batlantirish, xorijiy firmalar bilan kooperatsiyalashuvga kо‘maklashish 
va chet eldan kapital, texnologiya, malakali kadrlar kirib kelishiga kо‘maklashuvchi huquqiy 
asoslarini yaratish bо‘yicha davlat tashqi iqtisodiy strategiyasi muhim rol о‘ynaydi. Hozirgi 
kunda 
 
Iqtisodiyot kо‘lami ustunliklaridan foydalanish. 
Iqtisodiy kо‘lam nazariyasi asosida bozor hajmini kengaytirish, transaksion xarajatlarni 
kamaytirish va boshqa imtiyozlar olishni ta’minlash. 
Bu о‘z navbatida, о‘zlarining ehtiyojlarini qondiradigan, mustaqil ishlab chiqarishdan 
manfaatli bо‘lgan katta hajmli bozorlarga bajonidil kirib keladigan bevosita chet el 
investitsiyalarining e’tiborini tortadi. 
 
Qulay tashqi siyosiy muhit yaratish. 
Kо‘plab integratsion birlashmalarning muhim maqsadi ularda ishtirok etuvchi 
davlatlarning siyosiy, harbiy, ijtimoiy, madaniy va boshqa noiqtisodiy sohalarda bir-birini 
tushunishi va hamkorligini mustahkamlashdir.

---

“INNOVATSION IQTISODIYOT” – O.XUSAINOV 
87 
87 
 
Savdo siyosatidagi vazifalarni hal qilish. 
Mintaqaviy integratsiya, kо‘pincha, JST doirasida ishtirok etayotgan mamlakatlarning 
muzokaralari nuqtai nazaridan olib qaraladi. Mamlakatlar bloki nomidan kelishilgan holdagi 
bayonot ancha jiddiy hisoblanadi va savdo siyosati sohasida kutilgan natijalarni beradi.