Yil O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jaligi instituti

1- rasm 2-rasm

2-rasmdan ko’rinadiki dvigatel maksimal quvvatga ma’lum aylanishlar sonida erishadi. Ma’lumki, ta’rifga ko’ra elektrodvigatel quvvati quyidagi formula bo’yicha topiladi.

(1)
Bu yerda A- elektrodvigatelning t-vaqt ichida bajargan ishi:
A=FS (2)
Elektrodvigatelning valiga ta’sir qilayotgan F kuchni dinomometrlar ko’rsatishi F₁ va F₂ larning farqidan topamiz.
F=F₁-F₂ (3)
Ma’lum vaqt ichida bosib o’tilgan S yo’lni
(4)
Bunda R shkifning radiusi, n- dvigatel valining aylanishlar soni. Agar (1), (2), (3), (4) tengalamalarni hisobga olsak, u holda ishqalanish kuchini yengish uchun elektrodvigatel valiga qo’yilgan quvvat quyidagi formuladan aniqlanadi:
(5)
Sarflanayotgan tok miqdorining quvvati P_t quyidagicha topiladi:
P_t=JU (6)
Bu yerda J-tok kuchi, U- kuchlanish.
Dvigatelning FIK ta’rifiga asosan, dvigatel valiga qo’yilgan quvvatning sarflanayotgan tok quvvatiga nisbati bilan o’lchanadigan kattalikdir. Bunga asosan
(7)
bo’ladi.
Ishni bajarish tartibi

1. 
   Q uyidagi sxemani tuzing.
   

220v

2. 
   Shtangenserkul bilan shkifning R radiusini o’lchaymiz.
   
3. 
   Dinomometr ko’rsatishlari (3) ifodaga qo’yiladi.
   
4. 
   Elektrodvigatel yurg’iziladi. Bu holda dinomometr ko’rsatishlari turli xil F₁ va F₂ qiymatlarini beradi. Shu qiymatlar jadvalga yoziladi va F=F₁-F₂ ishqalanish kuchi aniqlanadi.
   
5. 
   Voltmetr va ampermetrlardan kuchlanish qiymati U va tok kuchi miqdori J o’lchanadi va olingan natijalar jadvalga qo’yidadi.
   
6. 
   Aylanishlar schyotchigi 0ga teng bo’lgan qiymatida sekundometr ishga tushiriladi, bu holdagi elektrodvigatel valining 1000 yoki 2000 aylanishi uchun ketgan vaqt o’lchanadi va elektrodvigatel o’chiriladi.
   
7. 
   Elektrodvigatel ishga tushirilmasdan dinomometr plankasi yuqoriga ko’tarilib, lentali tormozning tortilishi 0,5H ga ko’paytiriladi va 4,5,6 punktlarda ko’rsatilagn amallar bajarilib, olingan natijalar jadvalga yoziladi.
   
8. 
   Lentali tormozning qiymatini 0,5H ga oshirib tajriba 4marta takrorlanadi. Olingan qiymatlar jadvalga qao’yiladi. Aniqlanadigan kattaliklar (5), (6), (7) formulalarga asosan SI sistemasida hisoblanadi.
   
9. 
   Elektrodvigatel F.I.K ning quvvatga bog’liqligi grafigi chiziladi.
   

1-jadval

T/r	R	T	n	J	U	P1	Pt	F1	F2	F

Laboratoriya ishi №27