Yetishtirish texnologiyasi va ekologiya

Geograflk  tarqalishi, 
Aholi  yashaydigan  joylarda,  yo ‘l 
yoqalarida,  o'tloqlarda,  o ‘rmon  chetlarida,  suv  bo‘ylarida  va 
ekinzorlarda  begona  o ‘t  sifatida  o ‘sadi.  Ayniqsa,  Rossiyaning 
Yevropa  qismida  (shimoliy  tumanlardan  tashqari),  Moldova, 
Ukraina,  Belorus  respublikalarida,  Kavkaz,  о ‘arbiy  Sibir, 
Qozog‘iston va 0 ‘rta Osiyoda ko ‘p b o ‘ladi.
Mahsulot  asosan  Ukraina,  Moldova,  Krasnodar  o ‘lkasi, 
Rossiyaning Yevropa qismida tayyorlanadi.
Mahsulotning 
tashqi 
ko ‘rinishi. 
M ahsulot 
achchiq 
shuvoqning  ayrim yer ustki  qismi  va  ayrim  ildizoldi  barglari dan 
iborat.
Er  ustki  qismi  butun  yoki  qisman  maydalangan,  b o ‘yi  25  sm 
dan uzun va yo‘g ‘on poyalar b o ‘lmagan, serbargli va gulli poyalar 
uchidan tashkil topgan.
Poyalari  bir  oz  qirrali,  yuqori  tomoni  mayda,  diametri  2,5-4 
mm  li  sharsimon  savatchali  shoxchalardan  iborat  murakkab  va 
y o y iq ro ‘vakbilan tamomlanadi. Savatcbalarpastgaqarab osilgan, 
bitta  yoki  ikkitadan  lansetsimon  qoplovchi  barglar  qo‘ltig‘idan
141

---

о ‘sib  chiqqan  bo‘lib,  cherepitsasimon joylashgan,  ustki  tomoni 
sertukli  chiziqsimon  o ‘rama  barglar  bilan  qoplangan.  Gullari 
mayda,  savatcha  chetidagilari  naychasimon,  bir  jinsli  (onalik 
gullar),  o ‘rtadagilari  -  voronkasimon,  ikki  jinsli.  Yuqoridagi 
guloldi barglari bandsiz, cho‘ziqsimon, tekis qirrali, pastkilari uch 
b o ‘lakli,  b a’zan  ikki-uch  marta  patsimon  ajralgan.  Mahsulotda 
gul hosil qilmaydigan serbargli poyalar b o ‘lishi mumkin.
Poyalari  yashil-kulrang,  barglari  -  yuqoridan  kulrang-yashil, 
pastki  tomoni  kumushsimon-kulrang,  gullari  sariq  rangli  bo‘lib, 
kuchli,  o ‘ziga xos yoqimli hid va xushbo‘y achchiq mazaga ega.
Barglari  uzun  bandli,  uchburchak-dumaloq  shaklli,  ikki-uch 
marta  patsimon  ajralgan  yoki  bandsiz  uch  bo‘lakli  va  patsimon 
ajralgan.  Barg  bo ‘lakchalari  ipsimon-cho‘ziq  shaklli,  o ‘tmas 
uchli,  tekis  qirrali,  uzunligi  10  sm  gacha  b o ‘lib,  ikki  tomonidan 
tuklar bilan qoplangan.
Barglarining  yuqori  tomoni  -  kulrang-yashil,  pastki  tomoni 
kumushsimon-kulrang b o ‘lib,  kuchli  o ‘ziga xos  xushbo‘y hid va 
achchiq mazaga ega.
Mahsulotning achchiqlik к о ‘rsatkichi  1  :  10000 gateng.
XI  DF  ga  ko ‘ra  mahsulot  namligi  13%,  umumiy  kuli  13%, 
10% li xlorid kislotada yerimaydigan kuli 3% (barglar uchun 4%, 
qoraygan qismlar 3%, diametri 3 mm dan y o ‘g ‘on bo‘lgan poyalar 
(er ustki  qismi  uchun)  3%,  teshigining diametri  7  mm  li  elakdan 
o ‘tmaydigan  yirik  bo‘laklar  (qirqib  maydalangan  mahsulot 
uchun)  10%,  teshigining  diametri  0,5  mm  (qirqilgan  barglar 
uchun) yoki 0,310 mm (qirqilgan yer ustki qismi uchun) elakdan 
o'tadigan  maydalangan  qismlar  10%,  organik  aralashmalar  2% 
(barglar uchun  1%) va mineral aralashmalar  1,5% (barglar uchun 
1%)  dan  ortiq  hamda  70%  li  spirtda  yerib  ajralib  chiqadigan 
ekstraktiv moddalar miqdori  20% (barglar uchun 25%)  dan kam 
bo‘lmasligi kerak. Mahsulotga oddiy shuvoq -