Yengil sanoat texnologiyalari kafedrasi «amaliy antrapologiya asoslari»

ANTROPOMETRIK BELGILAR VARIANTLARI CHASTOTASINING
TAQSIMLANISH QONUNIYATI
Antropometrik standartlash masalalarini yechishda barcha majmuyida uchraydigan har bir belgining kattalik variantlarining soni va sifatini o'rganish asosida bu raqamlarni oldindan bilish lozim.
MDU qoshidagi Antropologiya Ilmiy tadqiqot instituti xo-dimlari va antropolog olimlar V.V.Bunak, M.V.Ignatyev, P.I.Zenkevich, P.N.Bashkirovlarning ko'p yillik tadqiqotlari natijasida aholi talabiga toia javob beradigan har xil kiyimlar uchun oicham standartlari tuzilgan. Antropologik standartlash masalalarini hal qilish uchun odam tanasi o'lchamlarining taqsi-motidagi qonuniyatlar aniqlangan.
Birinchi qonuniyat. Odam tanasi ko'p o'lchamlarining taqsi-moti normaga juda yaqin. Normal taqsimot deganda, turli xil o'lchamning qiymati bilan uning aholi orasida uchrashi o'rtasi-dagi o'zaro bog'lanishning muayyan qonuniyati tushuniladi.
O'tgan asrning II yarmidayoq belgiyalik matematik va an­tropolog A.Ketle normal taqsimot qonunini aniqladi. O'lchamlar-ga nisbatan normal taqsimot qonunini shunday ta'riflash mum-kin: bir jinsdagi va yoshdagi istalgan aholi guruhi orasida o'lchamlar har xil variantlarining uchrashi har xil: o'rta va ular-ga yaqin qiymatlar ko'proq uchraydi, o'rta arifmetik qiymatdan uzoqlashgan sari o'lchamning uchrashi kamayadi.
Normal taqsimot qonuni grafik shaklda simmetrik, bir cho'qqili, ravon egri chiziq bilan ifodalanadi. Bu egri chiziq nor­mal taqsimot egri chizig'i yoki uning xususiyatlarini bayon qilib bergan Gauss-Lyapunov egri chizig'i deyiladi.
Egri chiziqning shakli o'rtacha o'lchamli kishilarda ko'proq uchrashi isbotlangan.
Ikkinchi qonuniyat. Har bir o'lcham normal taqsimlangan bo'lsa, o'lchamlar birikmasiga ham normal taqsimlanish xosdir. Bu aholi orasida ko'krak aylanasi katta yoki kichik bo'lgan o'rta bo'yli kishilarga qaraganda, o'rta bo'yli, ko'krak aylanasi o'rta bo'lgan kishilar ko'proq uchraydi, demakdir.