Yengil sanoat texnologiyalari kafedrasi «amaliy antrapologiya asoslari»

ANTROPOMETRIK BELGILARNING VARIATSION ATORI
O'lcham tipologiyasining qurilishi uchun olingan barcha antropometrik materiallarga antropometrik ishlov berilgan. Har bir belgi uchun shunday qiymat topiladiki, bu tanlashdagi miqdorlar o'zgamvchanligini va tegishlicha general majmuyini xarakterlaydi. Matematik statistika fani general majmuyi va tanlash nisbati masalalarini o'rganadi.
Kishilar guruhi o'rganilganda, kichik yoki katta o'zgaruvchanlik aniqlanadi. Mazkur qator bo'yicha o'zgaruvchanlik belgilari to'g'risida fikr yuritib bo'lmaydi. Shuning uchun statik kattaliklarning asosiy parametrlari variatsion qatorda aniqlanadi.
VARIATSION QATORNING ASOSIY PARAMETRLARI
Variatsion qatorning tuzilishi - bu antropometrik material­larga statik ishlov berishning birinchi bosqichi. Statik ishlov be-rishning keyingi bosqichi asosiy parametrni hisoblash, statik para-metrni aniqlash, belgilar kattaliklari, ularning o'zgaruvchanligi to'g'risida fikr yuritish imkonini beradi. O'lchash natijasida olin­gan variatsion qatorning asosiy parametrlari hisoblanadi:
1. O'rtacha arifmetik kattalik va uning xususiyati - M.
2. O'rtacha kvadratik og'ish — a.
3. Variatsiya koeffitsiyenti — v.
4. O'rtacha arifmetik kattalik, o'rtacha kvadrat og'ish va variatsiya koeffitsiyentidagi xatolik: m(M), m(a), m(v).
5. Aniqlik ko'rsatkichi — R.
6. Kuzatuvlar soni — N.
Variatsion qator belgilar qiymatidan tashkil topgan, sinf in-tervaliga guruhlangan bo'lib, har bir interval chastotasiga tegishli ikki qator sondir.
O'rtacha arifmetik kattalik
Chastotalarning taqsimlanish qatori bir o'lchamli taqsimlanishdeyiladi. Variatsion qator to'g'risida fikr yuritish uchun uning asosiy parametrlarini aniqlaymiz. Variatsion qatorning eng muhim parametri o'rtacha arifmetik kattalik hisoblanadi. Bu kattalik M deb belgilanadi. O'rtacha arifmetik kattalikning umu-miy formulasi:

bu yerda: X— belgi qiymati; Y.X — barcha belgilar qiymatining yig'indisi; N — kuzatuvlar soni.
O'rtacha arifmetik kattalik — bu barcha belgilar qiymati yig'indisining kuzatuvlar soniga nisbatidir. Mazkur variatsion qator uchun belgilarning qaysi qiymati xarakterli ekanligini ko'r-satadi. O'rtacha arifmetik kattaliklarning asosiy xususiyati shun-dan iboratki, uning asosiy va barcha og'ish yig'indisi nolga teng.