Yengil sanoat texnologiyalari kafedrasi «amaliy antrapologiya asoslari»

TANLAB TEKSHIRISH USULI
Sanoatda kiyim-kechak ishlab chiqarish o'lcham belgilarini tanlashdan boshlanadi. Ular kiyim-kechaklar ishlab chiqish, dasturlar tuzish va uslubiy o'lchamlar uchun zarur. Muhimi, o'lchash uchun zarur bo'lgan shaxslar soni, ularning yoshi, jin-si, mutaxassisligi, turar joyi aniqlanadi.
Barcha obyektlarni (kishilar soni) o'rganish imkoniyati bo'lmagan hollarda tanlab tekshirish usuli qo'llaniladi. Bu hol-dagi belgilar general majmuyi deyiladi. Respublika, shahar, qishloq aholisi, o'lchanishi kerak bo'lgan barcha obyektlar gene­ral majmuyi bo'lishi mumkin.
General majmuyidan tanJab olingan ma'lum miqdori general majmuyining bir qismi deyiladi. Barcha general majmuyi belgilarini tekshirish maqsadida tanlab olingan kishilar guruhi tanlan-ganlar deyiladi. O'lcham turlari ishlab chiqarilayotganda inson gavdasi shakliga turli xil omillarning ta'sir etishini hisobga olish lozim. Bu guruhlardagi gavda tuzilishi turlarini notekis taqsim-lashga olib keladi. Bular hududi, yoshi, kasbi va ijtimoiy belgilari bilan ajratiladi. Shuning uchun aholini tekshirishda dastlab qu-yidagi talablar hisobga olinadi:
1. Gavda tuzilishining yosh o'zgarishidagi hisobi. Tanlashda barcha yoshdagilar - 18 yoshdan 59 yoshgacha bo'lgan kishilar gu­ruhi (18-19, 20-29, 30-39, 40-49, 50-59 yosh) hisobga olinadi.
2. Tekshirish shahar va qishloq aholisi orasida o'tkaziladi.
3. Tanlashga turli kasbdagi kishilar kiritiladi. Jismoniy va aqliy mehnat kishilari, og'ir va yengil sanoat ishchilari gavda tuzilishi orasidagi farq ko'zdan kechiriladi.
4. O'lchash aholi punktlarida amalga oshiriladi.
5. Tanlashni rejalashdagi asosiy talab, o'lchanishi lozim bo'l­gan nogahoniy shaxslarni tanlash: bu har bir kishi o'lchanishi uchun teng imkoniyatga ega ekanligini ko'rsatadi.
Yuqorida aytib o'tilganlardan tashqari, tanlash o'zining hajmi bo'yicha salobatli bo'lishi lozim. Ko'pgina kuzatishlar haqiqiy ko'rsatkichlarni bera olmaydi. Matematik statistika usuli tekshirilishi lozim bo'lgan kishilar sonini hisoblash imkoniyatini beradi.
Laboratoriya natijalaridan aniqlanishicha, aholining o'lcham tipologiyasini ishlab chiqish uchun har ikki jinsdagi kishilarning ming, bir yarim ming vakili o'lchanishi kerak.