Ma’ruza rejasi 1



Download 116,99 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/2
Sana29.12.2021
Hajmi116,99 Kb.
#78186
  1   2


Statistik gipotezalarni (taxminlarni) tekshirish

 

           



 Ma’ruza rejasi 

1.  1-tur xatollik va  2-tur xatolik. 

        2.  Kritik soha 



                  

1.1-tur xatollik va  2-tur xatolik. 

Ko’pincha,bosh  to’plam  taqsimot  qonunini  bilish  zarur  bo’ladi.Agar  taqsimot 

qonuni noma’lum, lekin u tayin ko’rinishga ega va uni A deb belgilashga asos bor 

bo’lsa , u holda quyidagi gipoteza ilgari suriladi:bosh to’plam A qonun bo’yicha 

taqsimlangan.Shunda  qilib,bu  gipotezada  gap  taxmin  qilinayotgan  taqsimotning 

ko’rinishi haqida bormoqda. 

Taqsimot  qonuni  ma’lum,  uning  parametrlari  esa  noma’lum  bo’lgan  hol  ham 

bo’lishi  mumkin.Agar  Q  noma’lum  parametr  tayin  Q

qiymatga  teng  deb  taxmin 



qilishga  asos  bor  bo’lsa,  u  holda  ushbu  gipoteza  olg’a  suriladi:Q=Q

0

.Shunday 



qilib,gipotezada gap ma’lum taqsimot parametrining taxmin qilinayotgan kattaligi 

haqida bormoqda. 

Boshqa  gipotezalar  ham  bo’lishi  mumkin:ikki  yoki  bir  necha  taqsimot 

parametrlarining  tengligi   haqida,to’plamlarning  erkinligi  haqida  va  boshqa  ko’p 

gipotezalar. 

Statistik  gipoteza deb,  noma’lum   taqsimotning  ko’rinishi  haqida  yoki  ma’lum 

taqsimotlarning parametrlari haqidagi gipotezaga aytiladi. 

Masalan, quyidagi gipotezalar statistik gipoteza bo’ladi: 

1)bosh to’plam Puasson qonuni bo’yicha taqsimlangan; 

2)ikkita normal to’plamning dispersiyalari o’zaro teng. 

Birinchi  gipotezada  noma’lum  taqsimotning  ko’rinishi  haqida  ikkinchisida  ikkita 

ma’lum taqsimotning parametrlari haqida taxmin qilingan. 

“1980-yilda  urush  bo’jmaydi”  gipotezasi  statistik  gipoteza  emas  chunki  unda 

taqsimotning na ko’rinishi haqida, na  parametrlar haqida so’z boradi. 

Olg’a  surilgan  gipoteza  bilan  bir  vaqtda  unga  zid  gipoteza  ham  qaraladi.  Agar 

olg’a   gipoteza  rad  qilinsa,  u  holda  zid  gipoteza  o’rinli  bo’ladi.  Shu  sababli,  bu 

gipotezalarni bir-biridan farq qilish maqsadga muvofiqdir. 



Nolinchi 

(asosiy) 

gipoteza deb, 

olg’a 


surilgan 

H

0



 gipotezaga 

aytiladi.Konkurent(alternativ) gipoteza deb,  nolinchi   gipotezaga  zid  bo’lgan 

H



gipotezaga aytiladi. 



Masalan,  nolinchi  gipoteza  normal  taqsimotning  α  matematik  intilishi  10ga  teng 

degan taxmindan iborat bo’lsa, u holda konkurent  gipoteza,jumladan, α≠10 degan 

taxmindan iborat bo’lishi mumkin, bo’lib, ular qisqacha bunday yoziladi: 

                   H

0

:α=10.                 H



1

:α ≠ 10. 




Faqat  bitta taxminni va bittadan ortiq taxminlarni o’z ichiga olgan gipotezalar bir-

biridan farq qilinadi. 



Oddiy  gipoteza  deb,  faqat  biita  taxminni  o’z  ichiga  olgan  gipotezaga  aytiladi. 

Masalan,  agar  λ  ko’rsatkichi  taqsimotning  parametri   bo’lsa,  u  holda  H

0

:λ  =5 


gipotezasi  oddiy  gipoteza. H

0

 :normal  taqsimotning  matematik  kutilishi  3  ga  teng 



(α-ma’lum) gipotezasi –oddiy gipoteza. 

Murakkab  gipoteza deb,  chekli  yoki  cheksiz  sondagi  oddiy  gipotezalardan  iborat 

gipotezalarga  aytiladi.  Masalan,  H

i

 :  λ=b


i

(b

i



 bu  yerda  5  dan  katta  istalgan  son) 

ko’rinishidagi oddiy  i gipotezalarning cheksiz ko’p to’olamidan iborat. H

:normal 


taqsimotning  matematik  kutilishi  3  ga   teng(α-noma’lum)  gipotezasi  murakkab 

gipotezadir. 

  

Olg’a  surilagan  gipoteza  tog’ri  yoki  noto’g’ri  bo’lishi  mumkin,  shu  tufayli  uni 



tekshirish zarurati tug’iladi. Tekshirish statistik usullar bilan bajarilgani sababli, uni 

ham statistik tekshirish deyiladi.Gipotezani statistik tekshirish natijasida ikki holda 

notug’ri qarorga kelinishi, ya’ni ikki turdagi xatolikka yo’l qo’yilishi mu,kin. 

Birinchi tur xatolik shundan iboratki, bunda to’g’ri gipoteza rad qilinadi. 

Ikkinchi tur xatolik shundan iboratki, bunda notug’ri gipoteza qabul qilinadi. 

Bu  xatoliklarning  oqibatlari  har  xil  bo’lishi  mumkinligini  qayd  qilib 

o’tamiz.Masalan, ‘binoning qurish davom ettirisin” degan to’g’ri qaror rad etilgan 

bo’lsa,  u  holda  birinchi  tur  bu  xatolik  moddiy  zaraga  olib  keladi;  agar  binoning 

ag’darib tushish xavfiga qaramasdan “Qurilish davom ettirilsin” degan qaror qabul 

qilingan  bo’lsa,  u  holda  ikkinchi   tur  xatolik  odamlarni  halokatga  olib  kelishi 

mumkin.  Albatta  birinchi  tur  xatolik  odamlarni  halokatga  olib  kelishi  mumkin. 

Albatta,  birinchi  tur  xatolik  ikkinchi  tur  xatolikka  qaraganda  og’irroq  oqibatlarga 

olib keladigan misollar ham keltirish mumkin. 

1-eslatma. To’g’ri qaror ham ikki holda qabul qilinishi mumkin: 

1)gipoteza qabul qilinadi, u aslida ham to’g’ri edi; 

2)gipoteza rad qilinadi, u aslida ham noto’g’ri edi. 



2-eslatma. Birinchi tur xatolikka yo’l qo’yish ehtimolligini α orqali belgilash qabul 

qilingan;  u  qiymatdorlik  darajasi darajasi  deyiladi.  Qiymatdorlik  darajasi 

ko’pincha 0,05 yoki 0,01 ga teng qilib olinadi.Agar, masalan, qiymatdorlik darajasi 

0,05  ga  teng  qilib  olinadigan  bo’lsa,  bu  hol  biz  o’tkazilgan  yuzta  tajribadan 

beshtasida birinchi tur xatolik  yo’l qo’yishimiz (to’g’ri gipotezani rad qilishimiz) 

mumkinligini anglatadi. 




Download 116,99 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish