Yen’ ayyemgi jazi’wlar Orxon-Enisey yestelikleri Mi’sr ierogliflari’

ji’lli’q oxiriga, yag’niy birinshi o`tish davriga mansubdir.

1908 ji’li’ akademik N.P.Lixashev Kairlik antikha’mr Alidan a’yyemgi Misr sag`anasi ko’rinisi tushirilgan fragment (relef) sati’p aladi’. Bu fragment 1938 ji’li’ Ermitaj muzeyiga qo`yilgan. Keyinshalik bu fragment ustida YU.YA. Perepelkin shuqur izlanish olib barg’an. Olim bu yestelikti a’yyemgi Misrda 5 sulolaga tegishli ekanligi aniqladi. Perepeldkindan keyin bu yestelik

ustida xesh kim ish olib bormagan. Bu relefnin’ yyen’ baland joyi 170 sm, eni 145 sm. Relefda asosiy figura Osiris xudosidir. Relefda yan’i ji’ldan keyin birnshi kun nishonlanadigan Tota bayrami ham ko`rsatilgan. Bu bayram tek V sulola ha’mkilleri ta’repinen nishonlan’an. Xokim ati relefda – nj+m.t.+ xudo quradam ati’i ha’m ati shaklida berilgan. Xokim ha’m xudo quradam ati’leri ko`pinsha buzilgan. Bu belgilerdan oxirida qo`l ha’m barmoqlerin’ shepke ha’m vertikal halatdagi belgisi mavjud. Bu balki nqudaydi’n’ atidir. Bu belgi o`n’ qo`lni barmoqleri uzatilgan halatda ko’rinislan’an.

Belgi tiykari’nan to’mendegishe bildiradi. R`(w)/=/Pa Ra bu quyosh xudosidir. Relefda ra xudosi o`tirgan halatda ko’rinislan’an. O`n’ qo`li tizzaleri uzra sho`zilgan. Shep qoli’ bolsa qayrilgan halatda ko`kragida turibdi. JU’zi ha’m parigi yaxshi ko’rinislen’en, hayvonler bolsa shu qabrda yotgan adamg’a narigi du’nyada kerek bo`latug’i’n buyi’mlar yedi. Ra qudayi’ni’n’ qarsi’si’ndada haywan parrandalar uslap turg’an adamlardi’n’ ko’rinisi berilgen. To’mendegi ekinshi qatarda segiz kisinin’ tu’rli idislar uslap turg’an, parranda ha’m haywanlar uslap turg’an suwreti aks

yettirilgen, axi’rg’i’ u’shinshi qatarda bolsa marxumdi’ yeslew ushi’n so`yiladigan buqa aks etirilgan. Bu ieroglif – “yeslew ushi’n buyi’mlar qo`yi’latug’i’n yashik” - degen ma`nini’ bildiredi.

Juwmaqlaw
Solay yetip jaziwdi’n’ payda boliwi’ ha’m rawajlani’wi’ bir neshe a’sirlerdi wo’z ishine aladi’. Bul arada wolar tu’rli zamanlardi’n’ turmi’si’n ko’rip ha’m wolardi’ wo’zlerinde ayqi’n su’wretley alatug’i’n bul jazi’wlar

Insanlar menen birge tu’rli si’nawlardan wo’tip, sayqallani’p kelgen. Wolar bizge tariyxtan so’yleydi ha’m keleshekti jarati’wda, keleshek a’wladlarg’a wo’ miyraslari’mi’zdi’ qaldi’ri’wi’mizda u’lken ja’rdem beredi. Jer ju’zinin’ ha’r turli ta’replerinde ha’r qi’yli’ ko’riniste qa’liplesip kelgen bul jazi’wlar ha’zirgi ku’n’e keli’p bir-birine wortaq ma’mleketlerdin’ wo’z ara qarim qatnasi’nda, milliyligi u’rp a’det da’stu’rleri xalqi’ni’n’ turmi’s jag’dayi’ ha’m tariyxi’n u’yreniwde a’hmiyetli wori’n tutadi’.

Paydalani’lg’an a’debiyatlar
1.V.P. Alekseev. V poiskax predkov. (Antropologiya i istoriya) M., 1972.

2.P.I. Boriskovskiy Drevneyshee proshloe chelovechestva. L., 1979.

3.M.F. Nesturx. Proisxojdenie cheloveka. M., 1970.