«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Ieroglifler sırınıń ashılıwı
Belgili frantsuz alımı 
Jak-Fransua Sham
-
polyon
1822-jılı pútkil dúnyalıq áhmiyetke 
iye jańalıq ashtı: Mısr tekstlerin oqıw giltin 
taptı. Bul jańalıqqa 
Kair
qalasınan onsha 
uzaq bolmaǵan 
Rozett
qalası janındaǵı bir 
tasqa oyılǵan áyyemgi mısr hám áyyemgi 
grek tillerindegi hár qıylı mánistegi jazıw se-

---

41
Astronom-alım
Nefertiti – Mısr 
malikası
Mısrlıqlarniń 
medicina 
ásbapları
Ó
zińizdi sınań!
ĺeroglifler – ...
Papirus – ...
J.-F. Shampolyon – ...
Rozett tas jaziwi – ...
bepshi boldı. Grek tilinen awdarıw qıyınshılıq 
tuwdırmadı, tekstlerdi salıstırıp kórip, hár 
bir ieroglif ańlatqan mánisti túsindirip beriw 
imkaniyatı tabıldı. 
Mine, usı jańalıqtan keyin papiruslarǵa 
jazılǵan kóplegen tekstler, ibadatxanalar hám 
piramidalar diywallarındaǵı jazıwlar kóp ásirlik 
únsizlikten keyin tilge kirdi. Tariyxshılar bolsa 
Áyyemgi Mısr civilizaciyasın izertlew ushın 
áhmiyetli hám isenimli derekke iye boldı. Bú-
gingi kúnde 
Rozett tas jazıwı
Londondaǵı 
Britaniya muzeyinde saqlanbaqta.
Teoriyalıq bilimlerdiń dúnyaǵa keliwi
Mısrlılardıń teoriyalıq bilimleriniń dúnyaǵa 
keliwi hám rawajlanıwı olardıń ámeliy iskerligi 
menen baylanıslı bolǵan. Diy qanlar qashan 
jerge tuqım sebiw, qay waqıtta zúráátti jıynap 
alıwdı biliwi zárúr edi. Bul múddetlerdi mısrlılar 
juldızlarǵa qarap anıqlaǵan. Sol tárizde as-
tronomiya, yaǵnıy juldızlar haqqındaǵı pán 
dúnyaǵa keldi.
Juldızlardı baqlay otırıp mısrlılar jıldıń 
dawam etiwin 365 kún etip dál belgiledi, birin-
shi bolıp kalendar dúzdi, 365 kúndi bolsa 30 
kúnnen 12 ayǵa bóldi, awısıp qalǵan 5 kúnin 
bolsa bayram kúnleri dep esapqa kirgizbedi. 
Kanallar qazılıp atırǵanda, qálegen ima-
rat hám qurılıstı qurıp atırǵanda maydanın, 
kólemin ólshew zárúr edi, sol tárizde geomet-
riya páni – jer betin ólshew ilimi dúnyaǵa 

---

42